Latest - Page 63

Susan Brownell Anthony kimdir? Susan B. Anthony hayatı ve biyografisi nedir?

1437 views
14 mins read
Susan Brownell Anthony kimdir? Susan B. Anthony hayatı ve biyografisi nedir?

Ünlü kadınların oy hakkını savunan Susan Brownell Anthony, 15 Şubat 1820’de Adams, Massachusetts’te doğdu. Daniel ve Lucy Read Anthony’nin sekiz çocuğundan en büyüğüydü. Anthony, annesi dinin bir üyesi olmamasına rağmen, bir Quaker evinde büyüdü. Anthony’nin ebeveynleri ve birkaç kardeşi, daha ünlü kız kardeşleri gibi, kadınların kaldırılmasını, ölçülü olmasını ve eşit haklara sahip olmasını destekleyen yaşam boyu ilerlemecilerdi.

Anthony altı yaşındayken ailesi, babası daha sıkı bir özel okul kurana kadar yerel bölge okuluna gittiği Battenville, New York’a taşındı. 1837’de Anthony, Deborah Moulson’ın Kadın Ruhban Okulu’na katılmak için Philadelphia’ya gitti ve 1837 Paniği sırasında babasının mali yıkımı eğitimini yarıda kesene kadar. Anthony, 1838’de New York’a döndü ve mücadele eden ailesini desteklemek için önümüzdeki birkaç yıl boyunca okul öğretti.

1845’te Anthony’nin ailesi, Rochester, New York’un eteklerinde bir çiftlik satın aldı. Siyah kölelik karşıtı ve eski köle Frederick Douglass da dahil olmak üzere yerel reformcular, günün sorunlarını tartışmak için kısa süre sonra Pazar günleri orada toplanmaya başladı. Bu toplantıların bir ürünü, Anthony ve Douglass arasında ömür boyu sürecek bir dostluktu. 

Bağımsız Yetişkin

Anthony, doğu New York’taki Canajoharie Akademisi’nin kadın bölümünün müdiresi olarak bir pozisyonu kabul ettiğinde, 1846’da Quaker toplumu dışındaki yaşamla ilk uzun süreli karşılaşmasını yaşadı. Orada yaşarken, Dostlar Cemiyeti’nin katı yaşam alışkanlıklarını terk etti ve ölçülülük ve kölelik karşıtı hareketlerde giderek daha aktif hale geldi. 

Anthony New York’ta yaşarken, babası, annesi ve kız kardeşi Mary, 1848 tarihli Rochester Kadın Hakları Sözleşmesine katıldılar . 1847’de Seneca Falls Sözleşmesi’nde kabul edilen Duygular Bildirgesi’ni imzalamışlardı . Esasen Elizabeth Cady Stanton tarafından hazırlanmıştı. Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’ni örnek alan belge , Amerikalı kadınların maruz kaldığı birçok adaletsizliği sıraladı ve erkeklerle siyasi ve sosyal eşitlik için çaba göstermenin “kadının hakkı ve görevi” olduğunu ilan etti. 

Elizabeth Cady Stanton’la Tanışmak

Stanton’ın görüşleri, Anthony’nin yeni bir amaç için duyduğu coşkuyu ve yazarla tanışma arzusunu alevlendirdi. 1851’de, ortak bir arkadaşının iki kadını tanıştırdığı Stanton’ın memleketi Seneca Falls’a gitti. Giriş, ömür boyu sürecek bir dostluğun başlangıcı ve kadın hakları hareketi tarihinde bir dönüm noktası oldu. Benzer düşünen iki kadın, farklı ama birbirini tamamlayan becerilere sahipti. Sonraki altmış yıl boyunca, üstün konuşmacı Anthony, daha başarılı yazar olan Stanton tarafından kağıt üzerinde ifade edildiği gibi çiftin işbirlikçi düşüncesini seslendirdi.  

Stanton’ın yaklaşık yarım yüzyıl sonra hatırladığı gibi:

Bir soru hakkında bir pronunciamento yayınlamadan hiç tanışmadık. Düşüncede ve sempatide biriz ve işbölümünde birbirimizi tam olarak tamamladık. Yazılı olarak, her ikisinin de tek başına yapabileceğinden daha iyi iş çıkardık. Kompozisyonda o yavaş ve analitik olsa da ben hızlı ve sentetikim. Ben daha iyi yazarım, o daha iyi eleştirmen. O gerçekleri ve istatistikleri sağlıyor, ben felsefe ve retoriği ve birlikte, uzun yılların fırtınalarında sarsılmadan duran ve kimsenin cevaplayamadığı argümanlar ortaya koyduk. Konuşmalarımız iki beynimizin birleşik ürünü olarak kabul edilebilir. 

İşbirliği, daha pratik başka bir düzlemde de faydalı olduğunu kanıtladı. Geniş bir aile yetiştirmenin talepleri genellikle Stanton’ın zamanına ciddi sınırlamalar getirdi. Stanton kadın haklarını destekleyen yeni makaleler hazırlarken Anthony’nin Stanton evini ziyaret etmesi ve çocuklarıyla ilgilenmesi alışılmadık bir şey değildi. Stanton’ın ailevi sorumlulukları (sıklıkla yaptıkları gibi) onun mitinglere veya kongrelere katılmasını engellediğinde, daha coşkulu Anthony, ortak inançlarını sunmak için mükemmel bir haberci olduğunu kanıtladı. Stanton’ın daha sonra Anthony ile olan ortaklığını kısa ve öz olarak tarif ettiği gibi,

Şimşekleri ben dövdüm, o ateşledi.

Diğer Reform Hareketleri

Anthony en iyi kadınların oy hakkını savunan olarak öne çıkan rolüyle hatırlanmasına rağmen, diğer reform hareketlerinde de aktifti. 1851’de Rochester’da bir kölelik karşıtı kongrenin düzenlenmesine yardım etti. Beş yıl sonra, Amerikan Kölelik Karşıtı Derneği’nin resmi ajanı oldu. Kölelik karşıtı toplantılar düzenlemek, broşürler dağıtmak ve konuşmalar yapmak gibi görevlerini yerine getirirken, Anthony bazen ona aşağılık isimlerle hitap eden, ona çöp atan ve onu kukla gibi asan düşman çetelerin hedefi oldu.

İç Savaş Hizmeti

İç Savaş sırasında, Anthony ve Stanton, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki köleliği ortadan kaldırmak için ABD Anayasası’ndaki 13. Değişikliği geçirmeye odaklanan Kadınlar Sadık Ulusal Ligi’ni oluşturmak için işbirliği yaptılar. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk ulusal kadın siyasi örgütüydü. 

Amerikan Eşit Haklar Derneği

Savaşın ardından Anthony, 10 Mayıs 1866’da New York’ta düzenlenen Onbirinci Ulusal Kadın Hakları Sözleşmesinin düzenlenmesine yardımcı oldu. Duruşmalar sırasında, delegeler Amerikan Eşit Haklar Derneği’ni (AERA) oluşturmak için oy kullandı. Anthony, Stanton, Lucretia Mott ve Lucy Stone’un rehberliğinde, yeni organizasyon “tüm Amerikan vatandaşlarına Eşit Hakları, özellikle de ırk, renk veya cinsiyete bakılmaksızın oy hakkı hakkını güvence altına almak” için çalıştı. Bununla birlikte, üç yıl içinde, AERA üyeleri, önerilen reformlar Afrika kökenli Amerikalı erkekler için oy haklarını tesis ettiği, ancak kadınları oy kullanmadığı için ABD Anayasasında yapılan 14. ve 15. değişikliklere verilen destek konusunda birbirleriyle anlaşmazlığa düştüler. 

Ulusal Kadın Oy Hakkı Derneği

Aralık, Anthony ve Stanton’ı AERA’dan ayrılmaya teşvik etti ve Mayıs 1869’da yalnızca kadınlara yönelik Ulusal Kadına Oy Hakkı Derneği’ni (NWSA) kurdu. Aynı yılın Kasım ayında, Lucy Stone ve Julia Ward Howe liderliğindeki daha ılımlı kadın hakları savunucuları, AERA’yı kurdu. Amerikan Kadına Oy Hakkı Derneği (AWSA). Sonraki yirmi yıl boyunca, iki örgüt, kadınlara eşit haklar sağlamak için birbirinden bağımsız olarak faaliyet gösterdi.

Gazete Yayıncısı

1868’den 1872’ye kadar Anthony ve Stanton, Devrim başlıklı haftalık bir gazete yayınladı . “İyilik değil Adalet, Erkekler, Hakları ve Başka Bir Şey Yok; Kadınlar, Hakları ve Daha Azı Yok” başlıklı dergide cinsel eğitim, tecavüz, aile içi şiddet, evlilik, boşanma, baskıcı kadın modası, fuhuş ve üreme hakları ile ilgili makaleler yer aldı. Sınırlı okuyucu kitlesi nedeniyle, 1870 yılına kadar gazete kırmızı renkte çalışıyordu. Anthony öne çıktı ve yayının 10.000 dolarlık borcunu üstlendi ve bunu ders ücretlerinden elde edilen geliri kullanarak ödedi.

Oy Vermeye Cesur

14. ve 15. değişikliklerin (28 Temmuz 1868 ve 3 Şubat 1870) onaylanmasının ardından Anthony, Anayasadaki değişikliklerin eski erkek kölelere ek olarak Amerikalı kadınlara da oy hakkı tanıdığı görüşünü benimsedi. Anthony, 14. Değişikliğin, “Birleşik Devletler’de doğan veya vatandaşlığa kabul edilen herkes . . . vatandaştır.” Bu nedenle, kadınların oy kullanma hakkı vardı, çünkü değişiklik aynı zamanda “Hiçbir eyalet, Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlarının ayrıcalıklarını veya bağışıklıklarını kısıtlayacak herhangi bir yasa yapamaz veya uygulayamaz” dedi. Bu mantığı kullanarak Anthony, Rochester’da oy kullanmak için kaydoldu. 5 Kasım 1872’de, o ve diğer on dört kadın (üç kız kardeşi dahil), genel seçimlerde oy kullanmak için sandık başına gittiklerinde hiçbir direnişle karşılaşmadılar. 

Oy Kullanırken Tutuklandı

18 Kasım 1872’de, Anthony’nin kapısında, Kongre Yasası’nın 19. Bölümünü ihlal ederek oy kullandığı suçlamasıyla tutuklama emriyle birlikte bir Birleşik Devletler mareşal yardımcısı belirdi. Bu yasa, yasal hakka sahip olmadan bilerek oy kullanan herkesin bir suç işlemiş olduğunu şart koşuyordu. 23 Aralık 1872’de mahkeme yetkilileri Anthony’yi, diğer kadın seçmenleri ve oy kullanmalarına izin veren seçim müfettişlerini Rochester’ın ortak konsey odasında topladı. Kısa bir süre sonra, Albany’deki federal bir büyük jüri, onu “Birleşik Devletler Kongresi’nde bir Temsilciye bilerek, yanlış ve yasadışı olarak oy verdiği” suçlamasıyla suçladı. . . ” Başkan yargıç, Mayıs 1873’te New York, Monroe County, Birleşik Devletler Bölge Mahkemesi önünde Rochester’da yargılanmasını emretti.

Anthony, duruşmasından önceki zamanı Monroe County’nin her bölgesinde oy kullanma hakkını savunan konuşmalar yapmak için kullandı. Argümanları o kadar ikna ediciydi ki bölge savcısı, Anthony’nin memleketindeki hukukçuları kendi lehine önyargılı hale getirmesinden korkarak yer değişikliği talep etti. Yetkililer daha sonra davayı bir ay ertelediler ve New York, Ontario County’deki Canandaigua’daki Birleşik Devletler Devre Mahkemesi’ne sevk edildiler. Anthony, fazladan bir ayı, masum bir karar için kampanya yürüttüğü Ontario İlçesine seyahat etmek için kullandı ve bunun “Susan B. Anthony Değil, Amerika Birleşik Devletleri Yargılanıyor” olması gerektiğini önerdi.

Susan B. Anthony / Amerika Birleşik Devletleri

Deneme Susan B. Anthony v. Birleşik Devletler 1873 Başyargıç Ward Hunt, kadınların oy kullanma açık sözlü rakip oldu 17 Haziran günü başladı. Belki de Anthony’nin zorlayıcı hitabet becerilerinden korkan Hunt, Anthony’nin kendi adına tanıklık etmesine izin vermeyi reddetti. Savcı ve savunma avukatları davalarını sunduktan sonra, Hunt şaşırtıcı bir şekilde şunları söyledi:

Jürinin beyler, nihayet aldığı şekliyle soru, tamamen bir hukuk sorusu veya sorularıdır ve bir hukuk sorunu olarak, ilk olarak, Bayan Anthony’nin iddia ettiği On Dördüncü Değişiklik uyarınca, onu koruduğuna karar verdim. , oy hakkı korunmadı.

Daha sonra jüriye, daha kasıtlı olarak veya oy kullanmadan önce bir suçlu kararı vermelerini emretti. Ertesi gün, cezayı vermeden önce Hunt, Anthony’nin avukatının yeni bir duruşma için yaptığı bir hareketi reddetti çünkü yargıç Anthony’yi jüri duruşması hakkından reddetmişti. Hunt, Anthony’ye cezasını açıklamadan önce söyleyecek bir şeyi olup olmadığını sorduğunda, Anthony ayağa kalktı ve yargıcı yargılamasını yürütme şekli nedeniyle payladı. Ardından, ikisi arasında Hunt’ın tekrar tekrar “mahkûma oturmasını” emrettiği hararetli bir alışveriş oldu. Kararsız, Anthony fikrini söyleyene kadar devam etti. Hunt daha sonra Anthony’ye 100 dolar artı mahkeme masrafları cezası verdi. Anthony meydan okurcasına cevap verdi

Senin haksız cezanın bir dolarını asla ödemeyeceğim.

Yargıç kurnazca mahkemenin Anthony’yi para cezasının ödenmesine kadar hapse atmayacağını duyurdu. Hunt’ın Anthony’yi hapse atmama konusundaki akıllı kararı, Anthony’nin hukuk ekibinin bir ihtarname yazma ve davasını ABD Yüksek Mahkemesinde temyiz etme girişimlerini engelledi . 

Anthony para cezasını asla ödemedi, ancak kadınların oy hakkını onaylamak için yargıyı kullanma girişimi boşa çıktı. Anthony’nin yargılanmasından üç yıl sonra, ABD Yüksek Mahkemesi, Minor – Happersett davasında, “Birleşik Devletler Anayasası’nın kimseye oy hakkı vermediğine” karar verdi. Mahkemenin kararı, yargı sistemi aracılığıyla tazminat arama stratejisini geçersiz kıldı, böylece Anthony ve diğer kadınların oy hakkını savunanları, hedeflerine ulaşmak için Anayasayı değiştirmeye yönelik görüşlerini belirlemeye zorladı.

Amerika Birleşik Devletleri Kadın Hakları Bildirgesi

1876’da NWSA, 4 Temmuz’da Philadelphia’daki ABD Centennial’in resmi kutlamasında resmi bir sunum yapmak için izin istedi. Lillie Devereux Blake ve Phoebe W. Couzins) kutlamanın doruk noktasına ulaşan Büyük Törenlerini yarıda kesti. Anthony konuşmacı platformuna yürüdü ve ABD Başkan Vekili Thomas Ferry’ye Birleşik Devletler Kadın Hakları Bildirgesi başlıklı dört sayfalık bir belge sundu . Bu arada, diğer dört kadın, sürpriz izleyicilere kopyaları dağıttı. Yetkililerin onları tutuklamasını bekleyen grup, daha sonra Anthony’nin tüm belgeyi büyüyen bir kalabalığa okuduğu yakındaki bir platforma taşındı.

Stanton tarafından, Gage’in yardımıyla yazılan broşür, “kadınlar üzerinde bir dizi varsayım ve güç gaspını” sıralayarak Birleşik Devletler Bağımsızlık Bildirgesi’nin tarzını yansıtıyordu . Günün önde gelen yirmi dört oy hakkını savunan tarafından imzalanan anlatı, “doğal haklar konusunda insanla tam eşitlik” ilan etti ve “Birleşik Devletler vatandaşlarına ait tüm medeni ve siyasi hakların bize ve ülkemize garanti edilmesini” talep ederek sona erdi. sonsuza kadar kızlar.” Performans, herhangi bir acil yasal reform başlatmasa da, kadınlar için eşit haklar mücadelesi konusunda kamu bilincini artırdı.

Kadın Oy Hakkı Tarihi

1870’lerin sonlarında Anthony, Stanton ve Gage , Kadına Oy Hakkı Tarihini yazmak için işbirliği yapmaya başladılar . 1881, 1882 ve 1886’da üç bölüm halinde yayınlanan üretken çalışma, 1865’ten 1885’e kadar kadınların oy hakkı haçlı seferinin yıllıklarını kaydetti. hareketin liderliği için yazarlarla rekabet eden diğer grup ve bireylerin masrafları. 1902 ve 1922’de (Anthony’nin ölümünden çok sonra) yayınlanan daha sonraki üç baskı, 1885’ten 1920’de 19.   

Uluslararası Kadın Konseyi

Anthony, 1883’te Avrupa’ya gitti ve burada Stanton ile birlikte uluslararası bir kadın örgütünün temellerini atmak için Avrupa kadın hareketlerinin liderleriyle işbirliği yaptı. Beş yıl sonra, dokuz ülkeyi temsil eden elli üç kadın grubundan delegeler Washington’da bir araya geldi ve Uluslararası Kadın Konseyi’ni (ICW) kurdu. Konferansa NWSA ve rakibi AWSA’dan temsilciler katıldı. Anthony, etkinliğin ana organizatörüydü ve birçok oturuma başkanlık etti. Anthony, ICW’nin birbirini izleyen üç konferansında (Chicago, 1893, Londra, 1899 ve Berlin, 1904) önemli bir rol oynadı ve 1906’daki ölümüne kadar organizasyonda aktif kaldı.

Ulusal Amerikan Kadına Oy Hakkı Derneği

1890’da NWSA ve AWSA farklılıklarını uzlaştırdı ve Ulusal Amerikan Kadına Oy Hakkı Derneği’ni (NAWSA) oluşturmak için birleşti. Birleşik derneğin Şubat 1890’daki ilk toplantısında, delegeler Stanton’u ilk başkanları olarak seçtiler. Yetmiş beş yaşında, Stanton’ın seçilmesi büyük ölçüde sembolikti. Gerçekte, Anthony, Stanton’un yerine başkan olarak geçtiği 1892 yılına kadar organizasyonun idari görevlerinin çoğunu üstlendi. Anthony, 1900’de başkanlıktan emekli olana kadar NAWSA’ya sekiz yıl rehberlik etti.

Kadının İncili

Anthony’nin başkanlığı sırasında, 1895’te, Stanton , erkek ilahiyatçıların kadınları ikinci sınıf statüsüne düşürmek için Hıristiyan teolojisini ve İncil dogmasını nasıl kullandıklarını anlatan bir yorum olan The Woman’s Bible başlıklı iki ciltlik bir çalışmanın ilkini yayınladı . Yayın en çok satan olmasına rağmen, NAWSA’nın ılımlı üyelerinin çoğu onu iyi karşılamadı. Anthony, Stanton’ın çalışmasının öncülüne katılmadı, ancak kitabı coşkuyla onaylamadı, çünkü kadınların oy hakkını güvence altına alma misyonundan uzaklaştı. Yine de Anthony, kitapla herhangi bir bağlantıyı reddeden çoğu NAWSA üyesi tarafından onaylanan bir karara karşı başarısız bir şekilde tartışarak arkadaşını savundu.

Emeklilik

Anthony’nin NAWSA başkanı olarak resmi görevleri, uluslararası sahnede genişleyen varlığıyla birleştiğinde, sağlığına zarar verdi, ancak kadın haklarını güvence altına alma çabalarını veya coşkusunu azaltmadı. NAWSA liderliğini 1900’de seksen yaşında Carrie Chapman Catt’e geçirdikten sonra, Anthony ülke çapında kadınların oy hakkı için kampanya yürütmeye devam etti. 

Stanton’ın Ölümü

26 Ekim 1902’de, hiç evlenmemiş olan Anthony, akraba ruhu Stanton kalp yetmezliğine yenik düştüğünde yıkıcı bir darbe aldı. Sevgili arkadaşı Anthony’nin kaybıyla ilgili olarak şunları söyledi:

Kendimi hiç hissettiğim gibi ifade edemiyorum. Fazla bir şey söyleyemeyecek kadar kırıldım ama benden daha uzun yaşasaydı, dostluğumuzu ifade edecek güzel sözler bulurdu.

Ölüm

Anthony, 13 Mart 1906’da New York, Rochester’daki evinde, seksen altı yaşında kalp yetmezliği ve zatürreden vefat etmeden önce dört yıl daha yaşadı. Kalıntıları Rochester, Mount Hope Mezarlığı’na gömüldü.

Miras

Tarihçiler sık ​​sık Anthony’yi Amerika’da kadınların oy hakkı mücadelesinde en etkili lider olarak tanırlar. Yorulmak bilmeyen çabaları o kadar önemliydi ki, 1920’de kadınlara oy hakkı tanıyan 19. Değişikliğin onaylanmasından sonra, halk genellikle değişikliği Anthony Değişikliği olarak adlandırdı. Ancak Anthony, başarının Elizabeth Cady Stanton, Alice Paul, Lucy Stone, Ida B. Wells, Emmeline Pankhurst, Carrie Chapman Catt, Lucretia Mott, Lucy Burns, Matilda Joslyn’den oluşan özel bir grup kadının ortak başarısı olduğunu anladı. Gage ve diğerleri. Başkanının 1894 NAWSA toplantısında yaptığı konuşmada Stanton, alçakgönüllülüğünün altını çizdiğinde,

Bir gün dikkate alınacağız ve Birleşik Devletler Anayasası’nda değişiklik yaptığımızda, herkes bunun her zaman böyle olduğunu düşünecek, tıpkı birçok gencin kadınların sahip olduğu tüm ayrıcalıkların, tüm özgürlüklerin, tüm zevklerin olduğunu düşündüğü gibi. şimdi sahip olan her zaman onundu. Bugün üzerinde durduğu her bir zeminin, geçmişteki bir avuç kadının sıkı çalışmasıyla nasıl kazanıldığı hakkında hiçbir fikirleri yok.

George Washington kimdir? George Washington hayatı ve biyografisi nedir?

1860 views
3 mins read
George Washington kimdir? George Washington hayatı ve biyografisi nedir?

George Washington, Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk başkanıydı.

Başkanlık görev yılları: 1789-1797

Başkan Yardımcısı: John Adams

Partisi: Federalist

Göreve başlama yaşı: 57

Doğum: 22 Şubat 1732, Westmoreland County, Virginia

Ölüm: 14 Aralık 1799, Mount Vernon, Virginia

Eşi: Martha Dandridge Washington

Çocukları: yok (2 üvey çocuk)

Takma adı: Ülkenin Babası

Amerika Birleşik Devletleri’nin en popüler Başkanlarından biri olan George Washington, Amerikan Devrimi’nde İngilizlere karşı kazandığı zaferde Kıta Ordusu’na liderlik etmesiyle tanınır . Aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk Başkanıydı ve başkanın rolünün gelecekte ne olacağını tanımlamaya yardımcı oldu.

George, Colonial Virginia’da büyüdü. Bir toprak sahibi ve ekici olan babası, George henüz 11 yaşındayken öldü. Neyse ki George’un kendisine iyi bakan Lawrence adında bir ağabeyi vardı. Lawrence, George’un yetiştirilmesine yardım etti ve ona nasıl centilmen olunacağını öğretti. Lawrence, okuma ve matematik gibi temel konularda eğitim aldığından emin oldu.

George 16 yaşına geldiğinde, yeni toprakların ölçümlerini yaptığı ve onları ayrıntılı olarak haritalandırdığı bir haritacı olarak çalışmaya başladı. Birkaç yıl sonra George, Virginia milislerinin lideri oldu ve Fransız ve Hint Savaşı’nın başlamasına katıldı. Savaş sırasında bir noktada, atı altından vurulduğunda ölümden kıl payı kurtuldu.

Fransız ve Hint Savaşı’ndan sonra George yerleşti ve dul Martha Dandridge Custis ile evlendi . Kardeşi Lawrence öldükten sonra Mount Vernon’un mülkünü devraldı ve Martha’nın eski evliliğinden iki çocuğunu büyüttü. George ve Martha’nın asla kendi çocukları olmadı. George büyük bir toprak sahibi oldu ve Virginia yasama meclisine seçildi. Kısa süre sonra George ve toprak sahipleri, İngiliz yöneticilerinin haksız muamelesinden rahatsız oldular. Tartışmaya ve hakları için savaşmaya başladılar. İngilizler reddedince savaşa gitmeye karar verdiler.

Amerikan Devrimi ve Ordunun Önderi

George, Birinci ve İkinci Kıta Kongresi’ndeki Virginia delegelerinden biriydi . Bu, her koloniden İngilizlerle birlikte savaşmaya karar veren bir grup temsilciydi. Mayıs 1775’te Washington’u Kıta Ordusu’nun generali olarak atadılar.

General Washington’un işi kolay değildi. Eğitimli İngiliz askerleriyle savaşmak için sömürgeci çiftçilerden oluşan paçavra bir ordusu vardı. Ancak, zor zamanlarda ve savaşları kaybettiğinde bile orduyu bir arada tutmayı başardı. Altı yıl boyunca George orduyu İngilizlere karşı zafere götürdü. Zaferleri arasında Noel’de Delaware Nehri’nin ünlü geçişi ve Yorktown, Virginia’daki son zafer sayılabilir.

Washington’un Başkanlığı

Washington’un başkan olarak görev yaptığı iki dönem barışçıl zamanlardı. Bu süre zarfında George, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın bugün hala geçerli olan birçok rolünü ve geleneğini oluşturdu. Anayasa’nın sözlerinden yola çıkarak gerçek ABD Hükümeti’nin kurulmasına ve kurulmasına yardımcı oldu. Arkadaşları Thomas Jefferson (Dışişleri Bakanı) ve Alexander Hamilton’ın (Hazine Bakanı) yer aldığı ilk başkanlık kabinesini kurdu.

George, 8 yıl veya iki dönem sonra başkanlıktan istifa etti. Başkanın bir kral gibi güçlü olmamasının veya çok uzun süre yönetmemesinin önemli olduğunu hissetti. O zamandan beri sadece bir başkan, Franklin D. Roosevelt ikiden fazla dönem görev yaptı.

Ölümü

Başkanlık görevinden ayrıldıktan sadece birkaç yıl sonra Washington kötü bir soğuk algınlığına yakalandı. Çok geçmeden boğaz enfeksiyonuna yakalandı ve 14 Aralık 1799’da öldü.

George Washington Hakkında Diğer Bilgiler

Oybirliğiyle seçilen tek başkandı. Yani tüm eyalet temsilcileri ona oy verdi.

Adını aldığı başkent Washington DC’de hiçbir zaman başkan olarak görev yapmadı.

İlk yılında başkent New York’taydı, daha sonra Philadelphia, Pennsylvania’ya taşındı.

1700’ler için çok uzun olan altı fit boyundaydı.

George Washington’un babasının kiraz ağacını kesme hikayesi kurgu olarak kabul edilir ve muhtemelen hiç yaşanmamıştır.

George Washington’un tahta dişleri yoktu ama fildişinden yapılmış takma dişler takıyordu. Washington vasiyetinde kölelerine özgürlük verdi.

2. Dünya savaşı sonrası Amerika politikaları nedir? 2. Dünya savaşı sonrası ABD değişimi nedir?

/
1075 views
3 mins read
2. Dünya savaşı sonrası Amerika politikaları nedir? 2. Dünya savaşı sonrası ABD değişimi nedir?

2. Dünya Savaşı’ndan sonra Başkanlık makamı, Demokratlarla Cumhuriyetçiler arasında dönüşümlü olarak el değiştirdi. Ancak çoğu kez, Kongre’de -Temsilciler Meclisi ve Senato- Demokratlar ağırlıktaydı.  Demokratların ardarda 26 yıllık hakimiyetinden sonra 1980 yılında, Senato’da çoğunluk Cumhuriyetçilere geçti. Aynı dönemde Cumhuriyetçi Ronald Reagan başkan seçildi.

Reagan’a karşı tutumları ne olursa olsun Amerikalıların çoğu onun, ülkeyi onurlandırdığına ve geleceğe dair umut aşıladığına inanmıştı. Ancak yine onun döneminde, iç siyasette federal hükümetin çok genişlediği ve federal vergilerin çok yüksek olduğundan yakınılıyordu.

Federal bütçe açığı arttığı halde ABD ekonomisi, 1983 yılında 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en tutarlı ve en uzun süreli büyüme dönemine girmişti. Dönemin en ciddi vakaları ise, Lübnan’da rehin tutulan Amrikalıların kurtarılması amacıyla İran’a gizlice silah satıldığının ve Kongre’nin izni olmadığı halde, Nikaragua’daki hükümet karşıtı güçlere mali destek verildiğinin ortaya çıkmasıydı. Bu olaylara rağmen Reagan 2. kez kazandığı başkanlık döneminde de halkın desteğinden yoksun kalmadı.

Onun ardından 1988’de seçilen George Bush, Reagan’a duyulan sempatiden yararlandı ve onun politikalarını sürdürdü. 1990 yılında Irak, petrol kaynakları zengin Kuveyt’i işgal ettiğinde Bush, Çokuluslu Koalisyon’u oluşturdu. Ve Kuveyt 1991 yılının başında işgalden kurtuldu. 

1992’de Amerikan seçmenleri yine sandık başındaydı. Demokrat Bill Clinton’u seçtiler. Clinton, 1996’da 2. kez seçildi. 1990’lı yıllarda eski tartışmalar yeniden alevlendi. Tartışmalar, güçlü bir federal hükümeti savunanlarla, yetkinin merkezileşmesine karşı olanlar; okullarda dua edilmesini onaylayanlarla, kiliseyle devlet işlerinin ayrılmasını isteyenler; ve de suçluların derhal cezalandırılmasını uygun bulanlarla suçu oluşturan nedenler üzerinde durulması gerektiğini savunanlar arasındaydı. Seçim kampanyalarında paranın rolü, kaygılara yol açıyordu. Bu nedenle 2002 yılında çıkartılan bir yasayla partilere belli türde bağışlar yapılması yasaklandı. Federal mahkeme, anayasaya aykırı olduğunu belirttiği halde söz konusu yasa, ABD’nin siyasi kampanyalarının mali destek elde etme yöntemlerine değişiklik getirdi.

Eski Başkan Bush’un oğlu olan Cumhuriyetçi George W. Bush, 2000 yılında başkan seçildi. Göreve başladığında, ekonomi güçlüydü ve ülkede huzur hakimdi. Ancak bu huzur 11 Eylül 2001’de bozuldu. Koordine bir eylem gerçekleştiren teröristler 4 Amerikan uçağını kaçırdılar. 2 uçak New York City’deki Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz binalarına saldırdı, biri Washington D.C. yakınlarında Pentagon’a intihar saldırısında bulundu ve son uçak  Pennsylvania’da bir araziye düştü. Olayda 3000’den fazla insan öldü.

Amerikan halkı bu vahşi saldırılar karşısında şaşkınlık içinde kalmıştı. Ama birleşip, başkanlarıyla birlikte suçluları adalete teslim etmek, dünyayı terörden kurtarmak ve tüm dünya halklarına  barış ve özgürlük getirmek için mücadeleyi seçtiler. Başkan Bush “ulusumuz hedeflerini, daima kendi savunmasından daha üstün görmüştür” diyordu. “Her zamanki gibi insan özgürlüğüne öncelik veren ‘adil barış’ için mücadele ediyoruz. Teröristlerin ve zalimlerin tehditlerine karşı barışı savunacağız. Büyük güçler arasında iyi ilişkiler sağlayarak barışı koruyacağız. Ve, özgür toplumları destekleyerek her kıtada barışı kuracağız”. 

Soğuk savaş nedir? Soğuk savaş tarihi nedir? Soğuk savaşı kim kazandı?

/
1218 views
5 mins read
Soğuk savaş nedir? Soğuk savaş tarihi nedir? Soğuk savaşı kim kazandı?

1939 yılında Avrupa’da savaş patlak verdiğinde ABD’nin ilk tepkisi yine tarafsız kalmaktı. Ama Japonlar, Aralık 1941’de Hawaii’de donanma üssünün bulunduğu Pearl Harbour’u bombalayınca ABD savaşa dahil oldu. Önce Japonlara, ardından da onların müttefiki olan Almanya ve İtalya’ya savaş ilân etti.

Amerikan, İngiliz ve Sovyet savaş planlamacıları, ilk olarak Almanya’yı püskürtmeyi kararlaştırdılar. Kasım 1942’de İngiliz ve Amerikan kuvvetleri Kuzey Afrika’ya çıkartma yaptı. 1943’te Sicilya ve İtalya’ya ilerlediler. 4 Haziran 1944’te Romayı işgâlden kurtardılar. 2 gün sonra –D Günü- Müttefik Kuvvetler Normandiya çıkartmasını gerçekleştirdi. 24 Ağustos’ta Paris özgürlüğe kavuştu. Ve Amerikan Birlikleri, Eylül ayında Alman sınırını aştı. Sonunda, 5 Mayıs 1945’te Almanlar teslim oldu.

Japonya ile savaş 1945 Ağustos’unda Başkan Harry Truman’ın, Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombası atılması emrini vermesiyle  sona erdi. Yaklaşık 200,000 sivil hayatını kaybetti. Bu konu, günümüzde hâlâ tartışılıyor olmakla birlikte, eğer Müttefikler Japonya’yı işgal etmek zorunda kalsaydı, verilen kayıplar, bombanın sebep olduğundan çok daha fazla olacaktı.

Savaştan sonra bu kez ABD’nin de katılımıyla Birleşmiş Milletler kuruldu. Kısa süre sonra ABD ile savaş sırasındaki müttefiki Sovyetler Birliği arasında bir gerilim başgösterdi. Sovyet Lideri Stalin, Avrupa’daki özgür ülkelerde serbest seçimler yapılmasını destekleme sözü verdiği halde Sovyet güçleri, Doğu Avrupa’da Komünist Diktatörlük’te ısrar ediyordu. Almanya bölündü. Batısı İngiltere, Fransa ve Amerika’nın, doğusu ise Sovyetler’in işgâli altındaydı. 1948 baharında Sovyetler, Batı Berlin’i kuşatma altına aldı. Açlıkla karşı karşıya kalan kentin kendilerine boyun eğeceğini düşünüyorlardı. Batılı güçler, hava köprüsü kurup gıda ve yakıt yardımı yaptı. Sovyetler Birliği Mayıs 1949’da kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı. ABD, bu tarihten 1 ay önce, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, Izlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz ve Büyük Britanya ile Kuzey Atlantik Paktı’nı (NATO) kurma konusunda anlaşmaya varmıştı.

25 Haziran 1950’de Sovyet silahlarıyla donatılmış Kuzey Kore ordusu, Stalin’in de onayıyla Güney Kore’yi işgal etti. Truman derhal Kuzey Kore’yi savunmak için Birleşmiş Milletler’den taahhüt aldı. Savaş 3 yıl sürdü. Ve Kore’nin ikiye bölünmesiyle sonuçlandı.

Sovyetlerin Doğu Avrupa’yı kontrol altında tutması, Kore Savaşı, Sovyetlerin atom ve hidrojen bombaları geliştirmesi Amerikalılarda korku yaratmıştı. Kimileri ülkede hainler bulunduğuna inanıyordu. 1950’li yılların başında Cumhuriyetçi Senatör Joseph Mc Carthy, Dış İşleri Bakanlığı ile Ordu’nun komünistlerle dolu olduğunu iddia ediyordu. Mc Carthy sonunda itibarını kaybetti. Ama o zamana kadar pekçok kişi işinden oldu ve aynı dönemde Amerikan halkı, en temel özelliği olan, siyasi fikir ayrılıklarına gösterdiği hoşgörüyü kaybetmişti.

ABD, 1945’den 1970’e kadar, arada kısa durgunluklar olmakla birlikte uzun bir ekonomik büyüme dönemi yaşadı. Amerikan halkı ilk kez konforlu hayatın tadını çıkartıyordu. 1960 yılında, ailelerin % 55’inin çamaşır makinesi, % 77’sinin arabası, % 90’ının TV’u ve hemen hepsinin buzdolabı vardı. Ve halk artık ırksal adaletin yerleşmesinden yanaydı.

2. Dünya Savaşı Generali Dwight D. Eisenhower’in 8 yıllık Başkanlığından sonra 1960 yılında yeni başkan John F. Kennedy oldu. Genç, enerjik ve yakışıklıydı. “Ülkeyi yeniden ileri götürmeye” söz vermişti. 1962 Ekim’inde Soğuk Savaş’ın en ağır kriziyle karşı karşıya kaldı. Sovyetler Birliği’nin, Küba’ya, birkaç dakika içinde Amerikan şehirlerine ulaşabilecek şekilde nükleer füzeler yerleştirdiği ortaya çıkmıştı. Kennedy, adayı denizden abluka altına aldı. Sovyet Lider Nikita Kruşçef, füzeleri geri çekmeyi kabul etti. Ancak karşılığında, Amerika’nın Küba’yı işgal etmeyeceğine dair söz aldı.

Nisan 1961’de Sovyetler, ilk insanlı uzay aracını dünya yörüngesine yerleştirerek zaferlerine bir yenisini ekledi. Buna karşılık Başkan Kennedy, 10 yıl içinde Amerikalıların Ay’da yürüyeceğine dair söz verdi. Bu söz, astronot Neil Armstrong, 1969 yılının Temmuz ayında Apollo 11 uzay aracından inip Ay yüzeyine adım attığında gerçekleşti.

Ancak Kennedy o günü göremedi. Çünkü 1963 yılında suikaste kurban gitmişti. Dünya çapında bir başkan değildi. Ama ölümü, Amerikan halkı için gerçek bir şok oldu. Ondan sonra seçilen Lyndon B. Johnson, Kongre’den bir dizi sosyal program yasası geçirmeyi başardı. Johnson’un “yoksullukla savaş” programı, yoksul çocuklar için okul öncesi eğitimi, okula devam edemeyen çocuklar için özel beceri programları ve kenar mahalle gençleri için kamu hizmetlerini içeriyordu.

Altı yıllık başkanlık döneminde Johnson öncelikle Vietnam Savaşı’yla ilgilenmek durumunda kaldı. 1968 yılında, 500,000 Amerikan birliği, önceden hiç bilmedikleri bu küçük ülkede savaşıyordu. Siyasetçiler bu savaşı, komünizmi her cephede denetlemek adına gerekli görmekle birlikte, Vietnam’da olanların ABD’yi ilgilendirmediğini düşünen  Amerikalıların sayısı giderek artıyordu. Üniversite bahçelerinde, Amerika’nın müdahalesini protesto eylemleri başladı. Polisle öğrenciler arasında şiddete varan çatışmalar yaşandı. Savaş karşıtı tutum giderek adaletsizlik ve ayrımcılığı da kapsam içine almaya başladı.

Johnson, kendisine karşı artan hoşnutsuzluk nedeniyle, başkanlığa 2. kez adaylığını koymamaya karar verdi. 1968 yılında Richard Nixon başkan seçildi. Nixon, kademeli olarak Amerikan askerlerin yerine Vietnamlı askerler yerleştirdi. 1973’te Kuzey Vietnam’la barış anlaşması imzaladı. Ve Amerikan askerlerinin eve dönmesini sağladı. Başkanlığı döneminde 2 önemli diplomatik atılım daha gerçekleştirdi. Çin Halk Cumhuriyeti ile diplomatik ilişki kurdu ve de Sovyetler Birliği ile Stratejik Silahları Sınırlandırma Anlaşması için görüşmelere başladı. 1972 de yeniden başkan seçilmesi çok kolay oldu.

Seçim kampanyası sırasında, rakibi olan Demokratik Parti’nin Washington, Watergate’teki merkezine izinsiz giren 5 kişi tutuklandı. Yapılan soruşturma sırasında bu kişilerin Nixon’un seçim komitesinin emriyle hareket ettiği ortaya çıktı. Beyaz Saray, olayla bağlantısını örtbas etmeye kalkışınca işler iyice sarpa sardı. Bant kayıtlarından,  başkanın olayla bizzat ilgisi bulunduğu açığa çıktı. 1974 yazı geldiğinde Kongre’nin, Nixon’un suçunu sabit göreceği açıkça belli olmuştu. Nixon, 9 Ağustosta istifa etti. Ülke tarihinde istifa eden tek başkandır.

Büyük buhran nedir? 1929 ekonomik krizi neden çıktı? Büyük buhran neden oldu?

/
815 views
1 min read
Büyük buhran nedir? 1929 ekonomik krizi neden çıktı? Büyük buhran neden oldu?

1932 yılında binlerce banka ve 100,000’den fazla şirket iflas etti. Sanayi üretimi yarıya düştü. Ücretler % 60 azaldı. Ve her 4 işçiden biri işsiz kaldı. Franklin D. Roosevelt aynı yıl, “Amerikan Halkı için Yeni bir Düzen” (New Deal) sloganıyla Başkan seçildi.

Roosevelt’in kendine olan sonsuz güveni toplumu harekete geçirdi. Başkanlığı devralırken yaptığı konuşmada, “Bizi korkutacak olan tek şey, korkunun kendisidir” demişti. Ve sözlerini, kararlı bir şekilde uygulamaya koydu. 3 ay içinde –Tarihi 100 gün- Roosevelt, Kongre’ye, ekonominin düzelmesini sağlayacak çok sayıda yasa sundu. “Vatandaş Koruma Birlikleri” ve “İş Gelişim İdaresi” gibi kurumlar, yol, köprü, hava alanı, park ve  kamu binalarının inşaat ihalelerini alarak binlerce kişiye iş olanağı yarattı. Daha sonra da, yaşlılara emeklilik ödeneği sağlamak için Sosyal Güvenlik Yasası çıkartıldı.

Roosevelt’in Yeni Düzen Programı, krizi sona erdirmedi. Ekonomi geliştiği halde tam olarak iyileşmesi ancak ABD’nin 2. Dünya Savaşı’na girmesinden sonra uygulanmaya başlanan destek önlemlerle gerçekleşti.

19. yüzyılda Amerika tarihi nedir? 19. yüzyıl Amerika’nın siyasi, sosyal ve ekonomik tarihi nedir?

945 views
7 mins read
19. yüzyılda Amerika tarihi nedir? 19. yüzyıl Amerika'nın siyasi, sosyal ve ekonomik tarihi nedir?

Abraham Lincoln 1865’te öldürüldü. ABD, İç Savaş’ın yaralarını saracak nitelikler taşıyan bir geçmişe ve coşkuya sahip liderinden yoksun kaldı. Ardından seçilen Andrew Johnson, savaş sırasında Birlik’e sadık kalmış bir güneyliydi. Ancak Johnson’un (Cumhuriyetçi) partisi, eski Konfederasyona karşı yumuşak davrandığını bahane ederek onu başkanlıktan indirmek için hukuki bir süreç başlattı.  Johnson beraat etti. Onun beraati, ‘güçlerin ayrılığı ilkesi’ açısından önemli bir zafer olarak görüldü. Bir başkan, siyasi tutum açısından Kongre ile ters düştüğünde değil ancak, Anayasa’da yazılı olan “ihanet, rüşvet ya da diğer ağır suçlardan dolayı” azledilebilirdi.

İç Savaş’ın bitiminden birkaç yıl sonra ABD, sanayide öncü güç haline gelmiş, beceri sahibi iş adamları servet sahibi olmuştu. Kıtayı kateden ilk demir yolu 1869 yılında tamamlandı. 1900 yılına gelindiğinde ABD’nin demir yollarının uzunluğu tüm Avrupa’dakilerin toplamını aşmıştı. Petrol sanayi gelişmişti.

Standart Oil Company’nin kurucusu John D. Rockefeller Amerika’nın en zengin kişilerinden biriydi. Yoksul bir İskoç göçmeni olarak hayata atılan Andrew Carnegie, çelik fabrikaları imparatorluğu kurdu. Güneyde tekstil, Chicago, Illinois’te ise et paketleme  fabrikaları giderek çoğaldı. Telefon, ampul, fonograf (pikap), alternatif akım motoru, transförmatör ve sinema filmi gibi bir dizi icadın ardından elektrik sanayi gelişmişti. Chicago’da mimar Louis Sullivan, çelik konstrüksyon kullanarak inşa ettiği gökdelenlerle çağdaş kentlere katkıda bulundu.

Ancak denetimsiz ekonomik büyüme, tehlikeleri de beraberinde getirmişti. Demir yolları, rekabeti azaltmak için birleşti ve nakliye ücretlerini belirlemeye başladılar. Tröstler, -büyük şirket grupları- bazı sanayileri (özellikle petrol) denetim altında tutabilmek için tekel oluşturdular. Bu büyük kuruluşlar, bol miktarda imalat yapıyor ve mamullerini ucuza satabiliyorlardı. Aynı zamanda fiyatları sabitleyerek rakiplerini de piyasadan silebiliyorlardı. Federal hükümet bu duruma engel olmak için harekete geçti. Demir yolu ücretlerini denetlemek için 1887’de Eyaletlerarası Ticaret Komisyonu kuruldu. 1890’da çıkartılan “Sherman Antitröst Yasası”, ticareti sınırladığı gerekçesine dayanarak, şirketlerin birleşmesini ve tröstleri yasakladı.

Sanayileşme, işçilerin örgütlenmesini de beraberinde getirmişti. Meslek sendikalarının birleşmesiyle 1886’da Amerikan İşçi Federasyonu kuruldu. 19. yüzyılın sonları, ülkenin yoğun göç aldığı bir dönemdi. Yeni sanayilerde çalışan işçilerin çoğu yabancı ülkelerde doğmuştu. Amerikan çiftçisi zor günler geçiriyordu. Gıda fiyatları düşüyordu. Çiftçiler ağır vergiler, yüksek nakliye ücretleri, ev taksitleri ve gümrük vergilerinin altında eziliyorlardı.

1867’de Rusya’dan satın alınan Alaska dışında Amerikan topraklarında 1848 yılından sonra genişleme olmadı. Ama 1890’da ülkeye yeni bir genişleme ruhu hakim olmaya başladı. ABD, Kuzey Avrupa ülkelerinin yolunu izleyerek Asya, Afrika ve Latin Amerika halklarına uygarlık götürmeyi kendine görev edindi. Amerikan gazeteleri, Küba’daki İspanyol Kolonisi’nde yaşanan vahşeti kamuya açıkladığında ABD ile İspanya 1898’de savaşa girdi. Savaş sona erdiğinde ABD, İspanyollardan; Küba, Filipinler, Porto Riko ve Guam’da toprak kazanmıştı. Ayrıca Hawaii Adaları’nı da ele geçirdi.

İmparatorluk zincirlerinden kurtulmuş olan Amerikalılar, yeni bir imparatorluğu yönetmekten memnun değillerdi. 1902’de Amerikan birlikleri Küba’yı terk etti. Ama yeni cumhuriyete, ülkede ABD’nin donanma üslerini bulundurma şartı koşulmuştu. Filipinler, 1907 yılına kadar sınırlı yetkilere sahip bir hükümet tarafından yönetildi. 1946’da tam bağımsızlığa kavuştu. Porto Riko, ABD bünyesinde, kendi kendini yöneten bir ortak pazar haline geldi. Hawaii ise 1959’da (Alaska gibi) eyalet oldu.

Amerikalılar ülke dışında tehlikeli maceralara atılırken, ülke içindeki sosyal sorunlara da yeni bakış açıları getiriyorlardı. Ülkedeki refah görüntüsüne rağmen, sanayi işçilerinin yarısı hâlâ yoksulluk içinde yaşıyordu. New York, Boston, Chicago ve San Francisco; müzeleri, üniversiteleri ve halk kütüphaneleriyle gururlanırken bir yandan da kenar mahalleri yüzünden utanç duyuyorlardı. O dönem, “laissez faire” (bırakınız yapsınlar) ilkesi hakimdi. Hükümet, “ticarete, elden geldiğince az müdahale etsin” deniyordu. 1900 yılında İlerici Hareket başladı. Amaç, hükümet eliyle bireylerde ve toplumda reformdu. Hareketin destekçileri, siyasi sorunlara bilimsel, ucuz ve etkin çözümler arayan ekonomistler, sosyologlar, mühendisler ve bürokratlardı.

Sosyal görevliler, kenar mahallelerde, yoksullara sağlık hizmeti veren, aynı zamanda eğlenceli vakit geçirebilecekleri merkezler kurdular. İçki yasağı taraftarları, alkolik erkeklerin, eşlerine ve çocuklarına zarar vermesini önlemek için içki satışlarının yasaklanmasını istediler. Reformcu politikacılar, kentlerdeki yozlaşmayla mücadele ediyordu. Toplu taşımacılığı yeniden düzenlediler ve belediyelere ait tesisler kurdular. Eyaletler, çocuk işçi çalıştırılmasını önleyen, çalışma günlerini azaltan, iş kazası geçiren işçilere tazminat ödenmesini sağlayan yasalar çıkardı.

Bazısı daha köktenci çözümler öneriyordu. Eugene V. Debs’in liderliğindeki Sosyalist Parti, Eyaletlerde, kendileri tarafından yönetilen (özyönetimsel) ekonomilere, demokratik ve barışçıl bir geçişi savunuyordu. Ancak sosyalizm, ABD’de kendine sağlam temel bulamadı. Sosyalist Parti’nin en büyük başarısı, 1912 yılındaki başkanlık yarışında oyların % 6’sını almasıydı.

1914’te Avrupa’da 1. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Başkan Woodrow Wilson Amerika’nın tarafsız kalmasında ısrar etti. Ancak Almanya, müttefik ülke limanlarına giden tüm gemilere saldıracağını ilân edince tutumunu değiştirmek zorunda kaldı. Kongre, Almanya’ya 1917 yılında savaş ilân ettiğinde Amerikan ordusundaki asker gücü sadece 200,000 kişiydi. Milyonlarca erkeğin orduya çağrılması, eğitilmesi ve denizaltılarla Atlantik’in öbür kıyısına gönderilmesi gerekiyordu. ABD’nin, savaşa katkıda bulunacak duruma gelmesi için 1 yıl geçmesi gerekti.

1918 sonbaharında Almanya’nın durumu umutsuzdu. Amerikan takviyesi karşısında orduları geri çekilmek zorunda kalmıştı. Kasım ayında Almanya barış istedi. 11 Kasım’da ateşkes ilân edildi. Wilson, barış antlaşmanın hazırlanmasına yardımcı olmak üzere 1919 yılında Versailles’a (Versay) gitti. Müttefik ülke başkentlerinde coşkuyla karşılanmasına rağmen kendi ülkesinde hoşnutsuzluk vardı. Önerdiği Milletler Cemiyeti maddesi Versailles Antlaşması’na eklenmişti. Ancak ABD Senatosu bu öneriyi onaylamadı ve ABD Milletler Cemiyeti’ne katılmadı.

Amerikalıların çoğunluğu bu başarısızlık yüzünden yas tutmaya kalkmadı. Ve ABD, Avrupa’nın sorunlarından uzaklaşıp kendi iç sorunlarıyla ilgilenmeyi seçti. Bu sırada, Amerikalıların içinde yabancı düşmanlığı başlamıştı. 1919’da yaşanan bir dizi terörist bombalama olayı “Kızıl Korkusu” yarattı. Başsavcı A. Mitchell Palmer’ın başkanlığında siyasi gösteriler düzenlendi. Çoğu, hiçbir suç işlememiş olan yüzlerce yabancı asıllı radikal siyasetçi sınır dışı edildi. 1921 yılında İtalya doğumlu 2 anarşist, Nicola Sacco ile Bartolomeo Vanzetti, somut olmayan (afaki) delillerle cinayet suçundan hüküm giydi. Aydınların karşı çıkmasına rağmen 1927’de elektrikli sandalyede idam edildiler. 1921 yılında Kongre, göçmen kabulüne sınırlama getirdi. Bu sınırlamalar 1924 ve 1929 yıllarında daha da arttırıldı. Ancak sınırlamalar Anglo-Saxon ve Kuzeyli ülkeler lehine düzenlenmişti.

1920’lerde ülkenin durumu çok karışıktı. Püriten muhafazakârlıkla, hazcılık ilkesini savunanlar içiçe yaşıyordu. Yasaklar dönemiydi. 1920’de anayasaya eklenen bir maddeyle içki satışları yasaklandı.

Ama içki düşkünleri, “speakeasies” denilen yasadışı lokallerde bu yasağı delmeyi başlarıyor, gangsterler ise bu sayede kara para kazanıp servet yapıyordu. Aynı zamanda “Kükreyen Yirmiler” dönemiydi. Cazın ve sessiz sinemanın çıkışıydı. Bayrak direğinde oturmanın ya da süs balığı yutmanın eğlence kabul edildiği bir dönemdi. İç Savaş sonrasında, Güney’de doğan ırkçı Ku Klux Klan örgütü yeniden taraftar bulmaya başladı. Zenciler, Katolikler, Yahudiler ve göçmenler şiddete maruz kalıyordu. Aynı dönemde, Katolik New York Valisi Alfred E. Smith, başkanlık için Demokratik Parti’nin adayıydı.

Büyük şirketler, 1920’lerde altın yıllarını yaşıyordu. ABD tüketim toplumu haline gelmişti. Radyo, ev cihazları, sentetik tekstil maddeleri ve plastik pazarı alabildiğine genişliyordu. Otomobil fabrikalarına montaj bandını kazandıran Henry Ford’a herkes hayrandı. Ford, işçilere yüksek ücret ödediği halde, T Model otomobillerin seri üretiminden büyük kârlar elde edebiliyordu. T Modeli, halkın bütçesine de uygundu. Milyonlarca kişi tarafından satın alınıyordu. O dönemda ülkeye sanki Midas dokunmuş gibiydi.

Ancak bu yapay refah maskesinin altında derin sorunlar gizliydi. Kârlar yüksek, faizler düşüktü. Yatırıma yönelecek nakit çoktu. Ancak paranın çoğu borsadaki sorumsuz tutumlar yüzünden spekülasyonlarda kayboldu. Hisse senedi fiyatları “reel değer”lerinin çok üzerine çıktı. Yatırımcılar, ihtiyat akçesi verip hisse topluyorlar, o paranın da % 90’ını borçlanarak temin ediyorlardı. Ama 1929 yılında Borsa çöktü. Dünya çapında bir kriz doğdu.

Amerika’da kölelik nedir? Amerikan iç savaşı tarihi nedir?

/
917 views
3 mins read
Amerika'da kölelik nedir? Amerikan iç savaşı tarihi nedir?

ABD Anayasası’nın ana hatları ve ABD’nin kuruluşu, 4. bölümde daha ayrıntılı anlatılacaktır. Anayasa ile güçler 3’e ayrıldı. Yasama (Kongre), yürütme (Başkan ve Federal Kurumlar) ve yargı (Federal Mahkemeler). Bu durum, merkezi otoritenin aşırı gücünden ürken Amerikalıları rahatlattı. ‘Vatandaşlık Hakları’ olarak bilinen 10 madde de, bireysel özgürlüklerin güvencesi olarak Anayasa’da yerini aldı. Yetkinin tek elde toplanması konusunda duyulan tedirginlik, Bağımsızlık Mücadelesi döneminin iki önemli siyasi şahsiyetinin farklı felsefelerinde kendini göstermişti.

Askeri savaş kahramanı ve ilk ABD Başkanı George Washington, güçlü bir başkanlık ve merkezi hükümet sistemini savunan bir partinin başındaydı. Bağımsızlık Bildirgesi’nin hazırlayanlar arasında ön planda yer alan Thomas Jefferson ise, halka karşı daha çok sorumlu olmalarını sağlayacağı için eyaletlere daha çok yetki vermekten yana olan bir partinin başına geçmişti.

Jefferson 1801 yılında 3. Başkan olarak seçildi. Başkanlık yetkilerinin kısıtlanmasını savunduğu halde siyasi gerçekler farklı davranmasını zorunlu kılıyordu. Çok önemli adımlar attı. 1803’de Fransızlardan Louisiana’yı satın aldı. ABD’nin toprakları yaklaşık iki katına çıkmış oldu. Louisiana, 2 milyon kilometrekareydi. Böylece ülke sınırları uzak batıya, Colorado’daki Rocky Dağları’na kadar genişlemiş oldu.

19. yüzyılın ilk çeyreğinde yerleşim bölgesinin sınırları batıya doğru ilerledi, Mississippi Nehri’nin ötesine ulaştı. 1828’de Andrew Jackson, seçilen ilk “yabancı” başkan oldu. Jackson, sınır boyu eyaletlerinden Tennessee’de, Atlantik kıyısı kültür ve geleneklerinin dışında kalan, yoksul bir ailede doğmuştu.

Jackson dönemi, yüzeyde iyimserlik ve enerji dolu görünse de genç toplum ciddi çelişkiler yaşıyordu. Bağımsızlık Bildirgesi’nde yer alan “tüm insanlar eşit yaratılmıştır” ifadesi 1,5 milyon köle için pek de anlam taşımıyordu. (kölelik ve sonuçlarıyla ilgili daha fazla bilgi için 1 ve 4. bölümlere bakınız)

1820 yılında güneyli ve kuzeyli siyasetçiler, köleliğin batı topraklarında yasal olup olmamasını tartışıyorlardı. Kongre bir uzlaşmaya vardı. Missouri eyaletinde ve Arkansas topraklarında köleliğe izin verildi. Ama Missouri’nin batı ve kuzeyindeki bölgelerde yasaklandı. 1846-48 yılları arasındaki Meksika Savaşı Amerikalılara yeni topraklar kazandırdı. Bunun sonucunda, kölelik sınırlarının genişletilmesi gündeme geldi. 1850’de California, özgür bir eyalet olarak kabul edildi. Utah ve New Mexico halkına kölelik konusunda karar hakkı tanındı. (Onlar köleliğin kaldırılmasını istediler.)

Ama bu konu çözümlenmiş değildi. Köleliğe karşı olan Abraham Lincoln 1860’da başkan seçildiğinde, 11 eyalet Birlik’ten ayrılıp bağımsızlık ilân etti. Konfedere Eyaletler’i kurdular. Bunlar, Güney Carolina, Mississippi, Florida, Alabama, Georgia, Louisiana, Texas, Virginia, Arkansas, Tennessee ve Kuzey Carolina Eyaletleri’ydi. Böylece Amerikan İç Savaşı başladı.

Konfederasyon Ordusu savaşın ilk yıllarında üstündü. Başında General Robert E. Lee gibi taktik dehaları vardı. Ama Birlik, daha çok askeri güce ve kaynağa sahipti. 1863 yazında Lee, birliklerini kuzeye, Pennsylvania’ya yönelterek bir kumar oynadı. Gettysburg’da Birlik Ordusu’yla karşı karşıya geldi. Ve Amerikan topraklarının tanık olduğu en büyük savaş yaşandı. 3 gün süren umutsuz mücadelenin ardından Konfederasyon Birlikleri yenilgiye uğradı. O sırada, Mississippi Nehri’nde savaşan Birlik Generali Ulysses S. Grant, Vicksburg’u aldı. Böylece Mississippi Vadisi’nin bütün kuzeyi ele geçirilmiş ve  Konfederasyon ikiye bölünmüş oluyordu.

Lee ve Grant yönetimindeki birliklerin uzun çarpışmaları sonucu, 2 yıl sonra Konfederasyon Ordusu teslim oldu. İç Savaş, Amerikan tarihinin en sarsıcı dönemidir. Ancak yine de, 1776 yılından bu yana Amerikalıları tedirgin eden iki sorunun çözülmesini sağlamıştır. Köleliğe son vermiş ve ülkenin yarı bağımsız eyaletlerin toplamı değil, bölünmez bir bütün olduğunu ortaya koymuştur.

Amerika’da ilk koloniler hangileri? Amerika’da koloni dönemi tarihi nedir?

1302 views
3 mins read
Amerika'da ilk koloniler hangileri? Amerika'da koloni dönemi tarihi nedir?

Kuzey Amerika’ya ilk gelen Avrupalılar İzlandalı Vikingler’di. Liderleri Leif Ericson yönetiminde, 1000 yılında buraya ayak bastılar. Onların izlerine, Kanada’nın Newfoundland bölgesinde rastlanmıştır. Ama Vikingler burada kalıcı bir yerleşim kurmayı başarmadılar ve kısa süre sonra Yeni Kıta’yla olan temaslarını kaybettiler. 

Beş yüzyıl sonra, Asya baharatları, tekstil ve boyaya duyulan talep, Avrupalı seyyahları Doğu ile Batı arasında daha kısa yollar aramaya itti. 1492 yılında İspanya Krallığı’nın bayrağı altındaki gemileriyle Christopher Columbus, Avrupa’dan batıya doğru yola koyuldu. Ve Karaib Denizi’ndeki Bahama Adaları’nda karaya ayak bastı. İlerideki 40 yıl içinde İspanyol seyyahları, Orta ve Güney Amerika’da büyük bir imparatorluk yarattılar.

İlk İngiliz kolonisi 1607 yılında Virginia, Jamestown’da kuruldu. Birkaç yıl sonra İngiliz Resmi Kilisesi’nin dini yaptırımlarından kaçan Püritenler geldi. Ve 1620’de, sonradan Massachusetts adını alan Plymouth kolonisini kurdular. Plymouth, New England’dan sonra İngilizlerin Kuzey Amerika’daki ikinci kalıcı yerleşim bölgesiydi.

Püritenler, New England’da “Tepenin Üzerindeki Kent” i yani ideal toplumu kurmayı umuyorlardı. Amerikalılar ülkelerini daima deneysel fırsatlara açık ve diğer ülkeler için örnek kabul etmişlerdir. Püritenler, devletin, Tanrı’nın buyruklarını uygulaması gerektiğine inanıyordu. Kiliseye karşı gelenleri, zina yapanları, ayyaşları ve Sabbat’a karşı gelenleri sert şekilde cezalandırıyorlardı. Kendileri için dini özgürlük talep ettikleri halde uyguladıkları ahlâk kuralları katı ve hoşgörüsüzdü. 1636’da Roger Williams adlı bir rahip Massachusetts’ten ayrılıp, Rhode Island’da devlet ile kilisenin ayrılığını ve dini özgürlüğü temel alan bir koloni kurdu. Bu iki ilke ABD Anayasası hazırlanırken de esas alınmıştır.

Diğer ülkelerden de sömürgeciler geldi. Ancak İngilizler o zamana kadar Amerika’ya çoktan yerleşmişlerdi. 1733’te Atlantik Kıyısı boyunca, Kuzeyde New Hampshire’a, Güneyde Georgia’ya kadar uzanan 13 koloni kurulmuştu. Kuzey Amerika’da Kanada ve Mississippi Nehri’ni kapsayan Louisiana bölgesi, Fransızların kontrolündeydi.

Fransa ve İngiltere 18. yüzyıl boyunca Kuzey Amerika topraklarının denetimi için  pekçok kez savaştı. 1763’te, ‘7 Yıl Savaşı’ sona erdiğinde Kanada ve Mississippi’nin Kuzey Amerika’daki doğu kıyısı İngiltere’nin eline geçmişti. 

Kısa süre sonra İngiltere ile kolonileri arasında çatışmalar başladı. İngiltere, 7 Yıl Savaşı’nın zararını karşılamak için yeni vergiler koydu. Ve askerlerin Amerika’daki meskenlerde ağırlanmalarını istedi. Koloniciler vergilere karşı çıktı ve askerlerin Amerika’da barındırılmasına  direndi. Sadece kendi koloni meclislerine vergi ödeyeceklerini söylediler. “Temsil yetkisi olmayan vergi alamaz” sloganı ile birlik oldular.

Sonunda, çaydan alınan dışında tüm vergiler kaldırıldı. Ama 1773 yılında bir grup vatansever, çay vergisine Boston Çay Partisi ile tepki verdi. Kızılderili  kıyafetleri giyip rıhtımda demirli duran İngiliz ticaret gemilerine çıktılar, 342 sandık dolusu çayı Boston Limanı’na döktüler. Bu olay üzerine, İngiliz Parlamentosu önlem olarak Boston Limanı’nı gemilere kapattı. Koloni liderleri 1774’te, kolonilerin İngiliz yönetimine muhalefetini tartışmak üzere 1. Kıta Kongre’sini topladılar. 19 Nisan 1775’te İngiliz askerleri Massachusetts, Lexington’da kolonici asilerle karşı karşıya geldi ve savaş başladı. 4 Temmuz 1776’da Kıta Kongresi, Bağımsızlık Bildirgesi’ni yayınladı.

Bağımsızlık Savaşı önceleri Amerikalılar için iyi gitmedi. Yeterli malzeme ve eğitimleri yoktu. Amerikan birlikleri iyi savaştı ama İngilizler sayıca onlardan üstündü. 1777 yılı savaşın dönüm noktası oldu. Amerikan birlikleri, New York, Saratoga’da İngiliz Ordusu’nu yenilgiye uğrattı. Fransa, gizliden Amerikalılara  yardım ediyordu. Ama savaşta üstünlük kazanmadıkları sürece onlara açık destek vermekten kaçınıyordu. Amerikalıların Saratoga zaferini takiben Fransa ve Amerika bir ittifak anlaşması imzaladı. Fransa savaş gemisi ve askeri birlikler gönderdi.

Devrim Savaşı’nın en büyük çarpışmalarından biri de 1781’de Virginia, Yorktown’da yaşandı. Fransız ve Amerikan birlikleri, İngilizleri kuşattı. Onları teslim olmaya zorladı. Çeşitli bölgelerde 2 yıl daha süren savaş nihayet resmen sona erdi. Fransa, Amerika’nın bağımsızlığını kabul etti. 1783’te Paris Anlaşması imzalandı.

Amerika’nın batı yakası nedir? Amerika’nın batı yakası özellikleri nedir?

1175 views
1 min read
Amerika'nın batı yakası nedir? Amerika'nın batı yakası özellikleri nedir?

Uzun süre Amerikalılar, Batı’yı henüz keşfedilmemiş bir bölge olarak gördüler. Oysa Avrupalıların California’ya yerleşme tarihi, çoğu Ortabatı Eyaleti’ninkinden daha eskiye dayanır. İspanyol rahipleri, Amerikan Devrimi’nden birkaç yıl önce California kıyılarında misyonlar kurmuştu. California ve Oregon, 19. yüzyılda, doğudaki birçok eyaletten daha önce Birlik’e katıldı.

Batı Bölgesi, büyük bir manzara resmini andırır. 11 eyalet de yer yer dağlık arazi üzerindedir. Geniş araziler insanı şaşırtan tezatlarla doludur. Tepelerin batısından, Pasifik Okyanusu’ndan gelen rüzgârlar bölgeye nem taşır ve toprağın sulanmasını sağlar. Ancak doğuda arazi çok kuraktır. Örneğin Washington Eyaleti’nin batı kısımları, doğu kısmında bulunan Cascade Range’e kıyasla 20 kat daha fazla yağmur alır.

Nüfus seyrektir. Milyonlarca hektar büyüklüğünde yerleşime açılmamış arazi federal hükümetin mülkiyetinde ve yönetimindedir. Amerikalılar bu bölgeleri, hem dinlenme amaçlı hem de ticari faaliyetlerde kullanmaktadırlar. Bölgede balıkçılık, kampçılık, doğa yürüyüşleri, tekne gezileri, kerestecilik, madencilik yapılmakta ve otlak olarak yararlanılmaktadır. Son yıllarda geçimini Federal arazilerden sağlayan bölge halkı ile arazi yöneticileri arasında sorunlar doğdu. Halktan, kullanım alanlarını çevreye zarar vermeyecek sınırlar içinde tutmaları istendi.

Alaska, Birlik’in en kuzeyindeki eyalettir. Geniş arazide az sayıda ama koşullara direnmeyi bilen insanlar yaşar. El değmemiş geniş topraklar ise yabani hayvanların korunduğu ulusal parklar haline getirilmiştir. Hawaii, Asya kökenli Amerikalıların, Avrupa kökenlilerden daha fazla olduğu tek eyalettir. 1980’den itibaren Asyalılar, kalabalık gruplar halinde ayrıca California’ya ve özellikle Los Angeles çevresine yerleştiler.

Los Angeles ve tüm Güney California yöresi,  yoğun Meksika asıllı Amerikalı nüfusuyla bilinir. Ülkenin en büyük 2. kenti olan Los Angeles ise, Hollywood Film Sanayi’nin kalbi olmakla tanınır. Los Angeles ile San Jose yakınlarındaki Silikon Vadisi’nin gelişmesi sonucu, California, bölgenin tümü içinde en çok nüfusa sahip eyalet haline gelmiştir.

Batı kentleri hoşgörülülüğüyle tanınır. Bölgeye, yeni bir başlangıç amacıyla çok fazla insan göç etmişti. Bu yüzden insan ilişkilerinde “yaşa ve yaşat” kuralı geçerlidir. Batının ekonomik  temelleri çok çeşitlidir. Örneğin California hem tarım bölgesidir hem de ileri teknolojiler üreten bir eyalettir.

Amerika’nın Güney bölgesi nedir? Amerika’nın Güney şehirleri neler?

882 views
2 mins read
Amerika'nın Güney bölgesi nedir? Amerika'nın Güney şehirleri neler?

Amerika’nın en seçkin ve renkli bölgesidir. Amerikan İç Savaşı (1861-65) Güneyi sosyal ve ekonomik açıdan harap etmişti. Ama yine de bu bölge, kimliğini korumayı başardı.

Buraya, New England gibi önce İngiliz Protestanlar gelmişti. Ancak New England’lılar kendi özelliklerini vurgulayıp farklılıklarını korumayı seçerken, Güneyliler, İngilizlere uyum sağlamayı seçtiler. Yine de, Amerikan Devrimi’nin pekçok ünlü lideri bu bölgeden çıkmıştır. Amerika’nın ilk 5 başkanından 4’ü Virginia’lıydı. Sanayi üretimine ağırlık veren Kuzey ile tarımla uğraşan Güney’in çıkarları 1800 yılından itibaren ayrılmaya başladı.

Özellikle kıyı kesimlerindeki tütün ve pamuk üreticisi güneyliler zenginleşti. Tahıl yetiştirmenin en ekonomik yolu, “plantasyon” adı verilen çok geniş çiftliklerde tarım yapmaktı. Bu da yoğun iş gücü gerektiriyordu. Plantasyon sahipleri, bu ihtiyacı karşılamak için Afrika’dan getirilen kölelerden yararlanıyordu. Ve Güney’de kölelik yayıldı.

Kölelik, Güney ile Kuzey’i ayıran en önemli çelişkiydi. Kuzeylilere göre kölelik ahlâk kurallarına aykırıydı. Güneyliler için ise, hayat tarzının bir parçasıydı. 1860’da 11 Güney Eyaleti ayrı bir devlet yapılandırmak üzere Birlik’ten ayrıldı. Konfedere Eyaletler’i kurdular. Bu ayrılık İç Savaş’a sebep oldu. Sonuçta Konfederasyon yenildi. Köleliğe son verildi. (İç Savaş’la ilgili daha çok bilgi için 3. Bölüme bakınız). Savaş yaralarının sarılması yıllarca sürdü. Köleliğin kaldırılması, Afrikalı Amerikalıların siyasi ve ekonomik haklara kavuşmasını sağlamaya yetmedi. Güneyli kasaba ve şehirlerde günlük hayatta ırk ayrımı uygulamaları devam etti.

Irk ayrımına son verilmesi için, Afrikalı Amerikalıların ve destekçilerinin yoğun çaba harcamaları gerekti. Ancak bu arada, Güney Bölgesi, bölge topraklarının yetiştirdiği ve 20. yüzyıl edebiyatına katkıda bulunan yazarlarıyla gurur duyuyordu. Bunların arasında William Faulkner, Thomas Wolfe, Robert Penn Warren, Katherine Anne Porter, Tennessee Williams, Eudora Welty ve Flannery O’Connor’u sayabiliriz.

Güneyliler, zenciler ve beyazlar olarak köleliğin ve ırk ayrımcılığının etkilerinden silkinmeyi başardı.

“Yeni Güney” adı altında bölgenin gururunu taşıyan bir kavram yarattılar. Güney Carolina, Charleston’da her yıl düzenlenen Spoleto Müzik Festivali ve 1996’da Georgia, Atlanta’da yapılan Yaz Olimpiyatları buna örnektir.

Bugünkü Güney, sanayi üretim bölgesidir. Arkansas, Atlanta ve Little Rock gibi kentler yüksek binalarla doludur. Ilıman iklimi sayesinde Kanada’dan ve  ABD’nin diğer bölgelerinden gelen emeklilerin Mekke’si haline gelmiştir.

Orta Atlantik sırtı nedir? Orta Atlantik sırtı özellikleri nedir?

/
824 views
1 min read
Orta Atlantik sırtı nedir? Orta Atlantik sırtı özellikleri nedir?

New England, Amerika’nın gelişimi için gerekli beyin gücünü ve mali desteği sağlamışsa, Orta Atlantik Eyaletleri de kas gücünü temin etmiştir. Bölgenin en büyük eyaletleri, New York ile Pennsylvania ağır sanayinin (demir, çelik ve cam) merkezi haline geldi.

Orta Atlantik bölgesine, New England’dan daha çok çeşitli kökenden insan gelmişti. Felemenk asıllı göçmenler Hudson Nehri Vadisi’nin bugün New York Eyaleti olan aşağı bölümlerine, İsveçliler, Delaware’e yerleşti. İngiliz katolikleri Maryland’ı kurdu. İngiliz Protestan tarikatı olan Friends (Quakers) ise Pennsylvania’ya yerleşti. Zaman içinde bu yerleşim birimleri İngiltere’nin denetimine geçti ama bölge, farklı uluslardan insanlar için çekim merkezi olmaya devam etti. 

İlk gelenler genelde çiftçiler ve tüccârlardı. Bölge, kuzey ile güney arasında köprü vazifesi gördü. Philadelphia, Pennsylvania’da güney ve kuzey kolonilerinin tam ortasında bulunuyordu. Amerikan Devrimi’ni organize eden ilk koloni delegelerinin toplandığı Kıta Kongresi’nin doğduğu yerdi. Aynı kent, 1776’da Bağımsızlık Bildirgesi’nin ve 1787’de ABD Anayasası’nın da doğum yeridir.

Ağır sanayi bölgede yaygınlaştıkça, Hudson ve Delaware gibi nehirler de, merkezi deniz yollarına dönüştü. Deniz yolu üzerindeki kentler –Hudson üzerindeki New York, Delaware üzerindeki Philadelphia, Chesapeake Koyu’ndaki Baltimore- olağanüstü ölçüde büyüdü. New York bugün hâlâ ülkenin en büyük kenti olup, finans ve kültür merkezidir.

New England gibi Orta Atlantik de ağır sanayiini başka bölgelere taşıdı. Onlardan boşalan yeri ilaç imalâtı ve iletişim sanayi aldı.

Amerika kaça ayrılıyor? Amerika bölgeleri hangileri? Amerika’nın bölgesel çeşitliliği nedir?

682 views
3 mins read
Amerika kaça ayrılıyor? Amerika bölgeleri hangileri? Amerika'nın bölgesel çeşitliliği nedir?

Fransız antropolog Claude Levi Strauss ABD’ye geldiğinde yaşadığı “zihinsel açılım”dan söz eder. Muhteşem doğa manzaraları ile ufuk çizgisinin uyumu. Aşağı Eyalet denilen 48 Eyalet (Alaska ve Hawaii dışındakiler) 4,500 kilometreye ve 4 zaman dilimine yayılmıştır. Bir kıyıdan diğerine, otomobille, hiçbir yerde mola vermeden yapılacak olan yolculuk en az 5 gün sürer. Bu yüzden ABD’de hava tahminlerinde, aynı gün için verilen en düşük ve en yüksek hava sıcaklığının 70 Fahrenheit’lık (40 derece) farklar göstermesi doğaldır.

ABD, ulusal karakterini ve zenginliğini, yerleşime ve tarıma uygun arazilerin genişliğine çeşitliliğine borçludur.Yine de ülkede türlü bölgesel kimlik özellikleri görülür. Amerikalılar kendilerini ülke bütününün bir parçası olarak görmekle beraber kişiliklerini, yaşadıkları coğrafi bölgenin özellikleriyle tanımlarlar. Örneğin New England’lılar kendine güvenir, güneyliler konukseverdir. Orta batılılar sağduyulu, batıda yaşayanlar ise olgundur.

Bu bölümde, Amerika’nın 6 ana bölgesinin coğrafyasını, tarihini ve adetlerini inceleyeceğiz.

New England Bölgesi. Maine, New Hampshire, Vermont, Massachusetts, Connecticut ve Rhode Island’dı kapsar.

Orta Atlantik Bölgesi. New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware ve Maryland’dı kapsar.

Güney Bölgesi. Virginia’dan güneyde Florida’ya, batıda ise Texas’a kadar uzanan bölgeyi kapsar. Batı Virginia, Kentucky, Tennessee, Kuzey Carolina, Güney Carolina, Georgia, Alabama, Mississippi, Arkansas, Louisiana ile Missouri ve Oklahoma’nın bir bölümünü içine alır.

Ortabatı. Ohio’dan Nebraska’ya kadar batıya uzanan eyaletleri kapsar. Michigan, Indiana, Wisconsin, Illinois, Minnesota, Iowa, Kuzey Dakota, Güney Dakota, Kansas ve Doğu Colorado ile Missouri’nin bir bölümünü içine alır.

Güneybatı. Batı Texas, Oklahoma’nın bazı bölümleri, New Mexico, Arizona, Nevada ile California’nın iç güney kısımlarını içine alır.

Batı. Colorado, Wyoming, Montana, Utah, California, Nevada, Idaho, Oregon, Washington, Alaska ve Hawaii’yi kapsar.

Ancak bunlar resmi sınırlar değildir. Ülkeyi, farklı bölgelere ayırmak da mümkündür. ABD’yi tanımak isteyenlerin işini kolaylaştırmak için bu şekilde gruplara ayırmayı seçtik.

Amerik’da Bölgesel Çeşitlilik

Tüm Amerikalılar aynı TV dizilerini izleyip aynı (fast food) hazır yemek lokantalarına gidiyorken bölgelerden söz etmek ne kadar mantıklı olabilir? Buna yanıt bulmanın bir yolu, bölgesel farklılıkların ortak yanlarına bakmaktır.

Amerikalıların neler yediğini düşünün. Nereye giderseniz gidin çoğu aynı standardı taşır. Aynı marka donmuş bezelyeleri Idaho, Missouri ve Virginia’da satın alabilirsiniz. Tahıl ezmesi, çubuk şekerler ve diğer yiyecek maddeleri Alaska’dan Florida’ya kadar aynı paketlerde satılır. Taze meyva ve sebze kalitesi de bir eyaletten diğerine pek fazla değişmez. Öte yandan, Georgia’da “hush puppies” (bir tür kızarmış hamur) ve “grits” (haşlanmış ve dövülmüş mısır) yemek normal sayılırken, Massachusetts ve Ilinois’de bunları bulamazsınız. Diğer bölgelerde de, başka yerde bulamayacağınız özel yiyeceklere rastlamak mümkündür.

Amerikan İngilizcesi, standart olmakla birlikte kullanım biçimi bölgesel farklılıklar gösterir. Güneyliler ağır ağır konuşur. Buna “Güneyli yayması” denir. Ortabatılılar, “A” harfini kalın söyler. (‘bad’ ve ‘cat’de olduğu gibi). New Yorklular ise Yiddish sözcükler kullanır. (‘schlepp’,‘nosh’,‘nebbish’ gibi). Çünkü orada Yahudi nüfusu yoğundur.

Bölgesel farklılıklar bazen bu kadar somut değildir. Genel tavır ve tutumlarda kendini gösterir. Örneğin gazetelerde, yabancı ülkelerdeki olaylara ayrılan sütun miktarı farklıdır. Örneğin Doğu’da, Atlantik’e bakan kıyıdaki bölgelerde basılan gazetelerde, Avrupa, Orta Doğu, Afrika ve Batı Asya’dan haberlere geniş yer verilir. Batı kıyısında ise, haber editörleri Doğu Asya ve Avustralya’daki olaylara ağırlık vermektedir.

Bölgesel farklılıkları daha iyi anlamak için, şimdi hepsine tek tek yakından bakalım.

New England nedir? New England bölgesi nerede ve tarihi nedir?

/
1023 views
2 mins read
New England nedir? New England bölgesi nerede ve tarihi nedir?

En küçük bölgedir. Bereketli arazilere ve ılıman bir iklime sahip değildir.

Ancak Amerika’nın gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar ülkenin kültürel ve ekonomik merkeziydi.

Avrupa’dan gelip New England’a ilk yerleşenler inançlarına sıkı sıkıya bağlı İngiliz Protestanlarıydı. Çoğu dini özgürlük arayışıyla yola çıkmıştı. Ve bu bölgeye siyasi kimlik kazandırdılar. Örneğin herkesin toplanıp günün olaylarını tartıştığı bugünkü şehir meclisi, eskiden kilise yaşlıların yaptığı “kasaba toplantıları”nın bir uzantısıdır. Bu toplantılarda ancak mülk sahibi kişiler oy kullanabiliyordu. Yine de bu toplantılar, New England’lıların, devlet işlerine üst düzeyde katılımını sağlamıştı. New England’ın çoğu kentinde bu toplantılar hâlâ yapılmaktadır.

New England’lılar, Güneylilerin tersine büyük arazilerde tarım yapmakta zorlanmıştı. Bölgeye yerleşenler, 1750’den itibaren başka iş alanlarına yöneldiler.

Gemi inşa ettiler, balıkçılık ve ticaret yaptılar. İş hayatında, çalışkan, zeki, tutumlu ve becerikli olmakla ünlendiler.

Sanayi Devrimi, 19. yüzyılın ilk yarısında Amerika’ya ulaştığında bu özelliklerin yararını gördüler. Massachusetts, Connecticut ve Rhode Island’da peşpeşe fabrikalar kuruldu. Giyim eşyası, tüfek ve saat imal etmeye başlandı. Gereken sermaye, ülkenin finansal merkezi olan Boston’dan geldi.

New England kültürel faaliyetlerin de canlı merkeziydi. Eleştirmen Van Wyck Brooks, 19. yüzyılın ilk yarısında özel bir Amerikan Edebiyatı yaratılması sürecini “New England’ın Çiçeklenmesi” olarak adlandırmıştı. Ayrıca New England diğer bölgelerle kıyaslanamayacak kadar güçlü bir eğitim geleneğine sahipti. En büyük üniversiteler burada toplanmıştır. Harvard, Yale, Brown, Dartmouth, Wellesley, Smith, Mt Holyoke, Williams, Amherst ve Wesleyan.

New England’a ilk yerleşenlerin bir kısmı batıya doğru göç ederken, Kanada, İrlanda, İtalya ve Doğu Avrupa’dan gelenler onların yerini aldı. Nüfus karakteristikleri değiştiği halde New England ruhu hâlâ aynı kalmıştır. Bunu kasabaların basit ahşap çerçeveli evlerinde, beyaz kilise kulelerinde ve Atlantik kıyılarını işaretleyen geleneksel deniz fenerlerinde görmek mümkündür.

20. yüzyılda, New England’daki işletmelerin çoğu iş gücünün daha ucuz olduğu eyaletlere ya da yabancı ülkelere taşındı. Pekçok sanayi şehrinde, kalifiye elemanlar işsiz kaldı. Bu boşluğun bir bölümü mikroelektronik ve bilgisayar sanayi ile dolmuştur.

Amerika bölgeleri nelerdir? Amerika’da bölgesel farklar neler? Amerika’da bölge çeşitliliği nedir?

/
1336 views
16 mins read
Amerika bölgeleri nelerdir? Amerika'da bölgesel farklar neler? Amerika'da bölge çeşitliliği nedir?

Fransız antropolog Claude Levi Strauss ABD’ye geldiğinde yaşadığı “zihinsel açılım”dan söz eder. Muhteşem doğa manzaraları ile ufuk çizgisinin uyumu. Aşağı Eyalet denilen 48 Eyalet (Alaska ve Hawaii dışındakiler) 4,500 kilometreye ve 4 zaman dilimine yayılmıştır. Bir kıyıdan diğerine, otomobille, hiçbir yerde mola vermeden yapılacak olan yolculuk en az 5 gün sürer. Bu yüzden ABD’de hava tahminlerinde, aynı gün için verilen en düşük ve en yüksek hava sıcaklığının 70 Fahrenheit’lık (40 derece) farklar göstermesi doğaldır.

ABD, ulusal karakterini ve zenginliğini, yerleşime ve tarıma uygun arazilerin genişliğine çeşitliliğine borçludur.Yine de ülkede türlü bölgesel kimlik özellikleri görülür. Amerikalılar kendilerini ülke bütününün bir parçası olarak görmekle beraber kişiliklerini, yaşadıkları coğrafi bölgenin özellikleriyle tanımlarlar. Örneğin New England’lılar kendine güvenir, güneyliler konukseverdir. Orta batılılar sağduyulu, batıda yaşayanlar ise olgundur.

Bu bölümde, Amerika’nın 6 ana bölgesinin coğrafyasını, tarihini ve adetlerini inceleyeceğiz.

New England Bölgesi. Maine, New Hampshire, Vermont, Massachusetts, Connecticut ve Rhode Island’dı kapsar.

Orta Atlantik Bölgesi. New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware ve Maryland’dı kapsar.

Güney Bölgesi. Virginia’dan güneyde Florida’ya, batıda ise Texas’a kadar uzanan bölgeyi kapsar. Batı Virginia, Kentucky, Tennessee, Kuzey Carolina, Güney Carolina, Georgia, Alabama, Mississippi, Arkansas, Louisiana ile Missouri ve Oklahoma’nın bir bölümünü içine alır.

Ortabatı. Ohio’dan Nebraska’ya kadar batıya uzanan eyaletleri kapsar. Michigan, Indiana, Wisconsin, Illinois, Minnesota, Iowa, Kuzey Dakota, Güney Dakota, Kansas ve Doğu Colorado ile Missouri’nin bir bölümünü içine alır.

Güneybatı. Batı Texas, Oklahoma’nın bazı bölümleri, New Mexico, Arizona, Nevada ile California’nın iç güney kısımlarını içine alır.

Batı. Colorado, Wyoming, Montana, Utah, California, Nevada, Idaho, Oregon, Washington, Alaska ve Hawaii’yi kapsar.

Ancak bunlar resmi sınırlar değildir. Ülkeyi, farklı bölgelere ayırmak da mümkündür. ABD’yi tanımak isteyenlerin işini kolaylaştırmak için bu şekilde gruplara ayırmayı seçtik.

Amerik’da Bölgesel Çeşitlilik

Tüm Amerikalılar aynı TV dizilerini izleyip aynı (fast food) hazır yemek lokantalarına gidiyorken bölgelerden söz etmek ne kadar mantıklı olabilir? Buna yanıt bulmanın bir yolu, bölgesel farklılıkların ortak yanlarına bakmaktır.

Amerikalıların neler yediğini düşünün. Nereye giderseniz gidin çoğu aynı standardı taşır. Aynı marka donmuş bezelyeleri Idaho, Missouri ve Virginia’da satın alabilirsiniz. Tahıl ezmesi, çubuk şekerler ve diğer yiyecek maddeleri Alaska’dan Florida’ya kadar aynı paketlerde satılır. Taze meyva ve sebze kalitesi de bir eyaletten diğerine pek fazla değişmez. Öte yandan, Georgia’da “hush puppies” (bir tür kızarmış hamur) ve “grits” (haşlanmış ve dövülmüş mısır) yemek normal sayılırken, Massachusetts ve Ilinois’de bunları bulamazsınız. Diğer bölgelerde de, başka yerde bulamayacağınız özel yiyeceklere rastlamak mümkündür.

Amerikan İngilizcesi, standart olmakla birlikte kullanım biçimi bölgesel farklılıklar gösterir. Güneyliler ağır ağır konuşur. Buna “Güneyli yayması” denir. Ortabatılılar, “A” harfini kalın söyler. (‘bad’ ve ‘cat’de olduğu gibi). New Yorklular ise Yiddish sözcükler kullanır. (‘schlepp’,‘nosh’,‘nebbish’ gibi). Çünkü orada Yahudi nüfusu yoğundur.

Bölgesel farklılıklar bazen bu kadar somut değildir. Genel tavır ve tutumlarda kendini gösterir. Örneğin gazetelerde, yabancı ülkelerdeki olaylara ayrılan sütun miktarı farklıdır. Örneğin Doğu’da, Atlantik’e bakan kıyıdaki bölgelerde basılan gazetelerde, Avrupa, Orta Doğu, Afrika ve Batı Asya’dan haberlere geniş yer verilir. Batı kıyısında ise, haber editörleri Doğu Asya ve Avustralya’daki olaylara ağırlık vermektedir.

Bölgesel farklılıkları daha iyi anlamak için, şimdi hepsine tek tek yakından bakalım.

New England

En küçük bölgedir. Bereketli arazilere ve ılıman bir iklime sahip değildir.

Ancak Amerika’nın gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar ülkenin kültürel ve ekonomik merkeziydi.

Avrupa’dan gelip New England’a ilk yerleşenler inançlarına sıkı sıkıya bağlı İngiliz Protestanlarıydı. Çoğu dini özgürlük arayışıyla yola çıkmıştı. Ve bu bölgeye siyasi kimlik kazandırdılar. Örneğin herkesin toplanıp günün olaylarını tartıştığı bugünkü şehir meclisi, eskiden kilise yaşlıların yaptığı “kasaba toplantıları”nın bir uzantısıdır. Bu toplantılarda ancak mülk sahibi kişiler oy kullanabiliyordu. Yine de bu toplantılar, New England’lıların, devlet işlerine üst düzeyde katılımını sağlamıştı. New England’ın çoğu kentinde bu toplantılar hâlâ yapılmaktadır.

New England’lılar, Güneylilerin tersine büyük arazilerde tarım yapmakta zorlanmıştı. Bölgeye yerleşenler, 1750’den itibaren başka iş alanlarına yöneldiler.

Gemi inşa ettiler, balıkçılık ve ticaret yaptılar. İş hayatında, çalışkan, zeki, tutumlu ve becerikli olmakla ünlendiler.

Sanayi Devrimi, 19. yüzyılın ilk yarısında Amerika’ya ulaştığında bu özelliklerin yararını gördüler. Massachusetts, Connecticut ve Rhode Island’da peşpeşe fabrikalar kuruldu. Giyim eşyası, tüfek ve saat imal etmeye başlandı. Gereken sermaye, ülkenin finansal merkezi olan Boston’dan geldi.

New England kültürel faaliyetlerin de canlı merkeziydi. Eleştirmen Van Wyck Brooks, 19. yüzyılın ilk yarısında özel bir Amerikan Edebiyatı yaratılması sürecini “New England’ın Çiçeklenmesi” olarak adlandırmıştı. Ayrıca New England diğer bölgelerle kıyaslanamayacak kadar güçlü bir eğitim geleneğine sahipti. En büyük üniversiteler burada toplanmıştır. Harvard, Yale, Brown, Dartmouth, Wellesley, Smith, Mt Holyoke, Williams, Amherst ve Wesleyan.

New England’a ilk yerleşenlerin bir kısmı batıya doğru göç ederken, Kanada, İrlanda, İtalya ve Doğu Avrupa’dan gelenler onların yerini aldı. Nüfus karakteristikleri değiştiği halde New England ruhu hâlâ aynı kalmıştır. Bunu kasabaların basit ahşap çerçeveli evlerinde, beyaz kilise kulelerinde ve Atlantik kıyılarını işaretleyen geleneksel deniz fenerlerinde görmek mümkündür.

  1. yüzyılda, New England’daki işletmelerin çoğu iş gücünün daha ucuz olduğu eyaletlere ya da yabancı ülkelere taşındı. Pekçok sanayi şehrinde, kalifiye elemanlar işsiz kaldı. Bu boşluğun bir bölümü mikroelektronik ve bilgisayar sanayi ile dolmuştur.

Orta Atlantik bölgesi

New England, Amerika’nın gelişimi için gerekli beyin gücünü ve mali desteği sağlamışsa, Orta Atlantik Eyaletleri de kas gücünü temin etmiştir. Bölgenin en büyük eyaletleri, New York ile Pennsylvania ağır sanayinin (demir, çelik ve cam) merkezi haline geldi.

Orta Atlantik bölgesine, New England’dan daha çok çeşitli kökenden insan gelmişti. Felemenk asıllı göçmenler Hudson Nehri Vadisi’nin bugün New York Eyaleti olan aşağı bölümlerine, İsveçliler, Delaware’e yerleşti. İngiliz katolikleri Maryland’ı kurdu. İngiliz Protestan tarikatı olan Friends (Quakers) ise Pennsylvania’ya yerleşti. Zaman içinde bu yerleşim birimleri İngiltere’nin denetimine geçti ama bölge, farklı uluslardan insanlar için çekim merkezi olmaya devam etti.

İlk gelenler genelde çiftçiler ve tüccârlardı. Bölge, kuzey ile güney arasında köprü vazifesi gördü. Philadelphia, Pennsylvania’da güney ve kuzey kolonilerinin tam ortasında bulunuyordu. Amerikan Devrimi’ni organize eden ilk koloni delegelerinin toplandığı Kıta Kongresi’nin doğduğu yerdi. Aynı kent, 1776’da Bağımsızlık Bildirgesi’nin ve 1787’de ABD Anayasası’nın da doğum yeridir.

Ağır sanayi bölgede yaygınlaştıkça, Hudson ve Delaware gibi nehirler de, merkezi deniz yollarına dönüştü. Deniz yolu üzerindeki kentler –Hudson üzerindeki New York, Delaware üzerindeki Philadelphia, Chesapeake Koyu’ndaki Baltimore- olağanüstü ölçüde büyüdü. New York bugün hâlâ ülkenin en büyük kenti olup, finans ve kültür merkezidir.

New England gibi Orta Atlantik de ağır sanayiini başka bölgelere taşıdı. Onlardan boşalan yeri ilaç imalâtı ve iletişim sanayi aldı.

Güney bölgeler

Amerika’nın en seçkin ve renkli bölgesidir. Amerikan İç Savaşı (1861-65) Güneyi sosyal ve ekonomik açıdan harap etmişti. Ama yine de bu bölge, kimliğini korumayı başardı.

Buraya, New England gibi önce İngiliz Protestanlar gelmişti. Ancak New England’lılar kendi özelliklerini vurgulayıp farklılıklarını korumayı seçerken, Güneyliler, İngilizlere uyum sağlamayı seçtiler. Yine de, Amerikan Devrimi’nin pekçok ünlü lideri bu bölgeden çıkmıştır. Amerika’nın ilk 5 başkanından 4’ü Virginia’lıydı. Sanayi üretimine ağırlık veren Kuzey ile tarımla uğraşan Güney’in çıkarları 1800 yılından itibaren ayrılmaya başladı.

Özellikle kıyı kesimlerindeki tütün ve pamuk üreticisi güneyliler zenginleşti. Tahıl yetiştirmenin en ekonomik yolu, “plantasyon” adı verilen çok geniş çiftliklerde tarım yapmaktı. Bu da yoğun iş gücü gerektiriyordu. Plantasyon sahipleri, bu ihtiyacı karşılamak için Afrika’dan getirilen kölelerden yararlanıyordu. Ve Güney’de kölelik yayıldı.

Kölelik, Güney ile Kuzey’i ayıran en önemli çelişkiydi. Kuzeylilere göre kölelik ahlâk kurallarına aykırıydı. Güneyliler için ise, hayat tarzının bir parçasıydı. 1860’da 11 Güney Eyaleti ayrı bir devlet yapılandırmak üzere Birlik’ten ayrıldı. Konfedere Eyaletler’i kurdular. Bu ayrılık İç Savaş’a sebep oldu. Sonuçta Konfederasyon yenildi. Köleliğe son verildi. (İç Savaş’la ilgili daha çok bilgi için 3. Bölüme bakınız). Savaş yaralarının sarılması yıllarca sürdü. Köleliğin kaldırılması, Afrikalı Amerikalıların siyasi ve ekonomik haklara kavuşmasını sağlamaya yetmedi. Güneyli kasaba ve şehirlerde günlük hayatta ırk ayrımı uygulamaları devam etti.

Irk ayrımına son verilmesi için, Afrikalı Amerikalıların ve destekçilerinin yoğun çaba harcamaları gerekti. Ancak bu arada, Güney Bölgesi, bölge topraklarının yetiştirdiği ve 20. yüzyıl edebiyatına katkıda bulunan yazarlarıyla gurur duyuyordu. Bunların arasında William Faulkner, Thomas Wolfe, Robert Penn Warren, Katherine Anne Porter, Tennessee Williams, Eudora Welty ve Flannery O’Connor’u sayabiliriz.

Güneyliler, zenciler ve beyazlar olarak köleliğin ve ırk ayrımcılığının etkilerinden silkinmeyi başardı.

“Yeni Güney” adı altında bölgenin gururunu taşıyan bir kavram yarattılar. Güney Carolina, Charleston’da her yıl düzenlenen Spoleto Müzik Festivali ve 1996’da Georgia, Atlanta’da yapılan Yaz Olimpiyatları buna örnektir.

Bugünkü Güney, sanayi üretim bölgesidir. Arkansas, Atlanta ve Little Rock gibi kentler yüksek binalarla doludur. Ilıman iklimi sayesinde Kanada’dan ve ABD’nin diğer bölgelerinden gelen emeklilerin Mekke’si haline gelmiştir.

Ortabatı yakası

Ortabatı, kültürlerin kavşak noktasıdır. Doğulular, 1800’lerin başından itibaren daha iyi tarım arazisi aramak amacıyla buraya gelmeye başladılar. Daha sonra Avrupalılar, Doğu Sahillerine hiç uğramadan doğrudan iç kısımlara göç edip yerleşti. Almanlar Missouri’nin doğusuna, İsveçliler ve Norveçliler ise, Wisconsin ile Minnesota’ya geldi. Bölgenin bereketli toprakları çiftçilerin buğday, yulaf ve mısır gibi tahıllardan bol ürün almalarını sağladı. Bu nedenle bölge, “Ekmek Sepeti” olarak anılmaya başladı.

Ortabatı ovalık araziydi. Mississippi Nehri ise bölgenin can damarıydı ve göçmenlerin yeni evlerine, gıda maddelerinin de pazar yerlerine taşınmasını sağladı. Aynı nehir iki klasik Amerikan romanına konu olmuştur. Bunlar, sonradan Mark Twain adını alan Missouri kökenli Samuel Clemens’in yazdığı “Mississippi’de Hayat” ve “Huckleberry Finn’in Maceraları”dır.

Ortabatılılar, açık yürekli, dost, ve dobra olmalarıyla tanınır. Siyasi yaklaşımları temkinli olmakla birlikte ara sıra protestocu bir tutum gösterirler. Ortabatı, Amerika’nın iki büyük partisinin doğduğu yerdir. Bunlardan ilki, 1850’lerde kurulan ve köleliğin diğer eyaletlere yayılmasına karşı çıkan Cumhuriyetçi Parti’dir. Ortabatı ayrıca, yüzyılın başında ‘İlerici Hareket’in doğuşuna öncülük etmiştir. Çoğunluğu çiftçi ve tüccarlardan oluşan İlerici Hareket’in amacı, hükümetin içindeki yozlaşmaya engel olmak ve halkın isteklerine karşı daha duyarlı davranmalarını sağlamaktı. Coğrafi konumlarından dolayı olsa gerek, Ortabatılıların çoğu tecrit politikasından yanadır. Amerika’nın, yabancı ülkelerin sorunlarına ve savaşlarına karışmamaları gerektiğini savunurlar.

Bölgenin merkezi Illinois, Chicago’dur. Chicago ülkenin 3. büyük kentidir. Great Lakes Limanı, hem ülkenin hem de dünyanın uzak bölgelerine uzanan hava ve demiryolu trafiğinin kavşak noktasıdır. 447 metre ile dünyanın en yüksek binası olan Sears Tower kentin merkezinde yer almaktadır.

Güneybatı yakası

Güneybatı bölgesi, komşusu olan Ortabatı’dan farklıdır. İklimi daha kuraktır. Nüfusu daha azdır. Etnik yapısı ise İspanyolAmerikalı ve Yerli-Amerikalılardan oluşur. Şehirlerin dışında kalan bölgeler, çoğu çöl olan boş arazilerdir. Muhteşem Grand Canyon bu bölgede yer alır. Heykeller Vadisi’nin sade güzelliği ise pek çok ‘Western’ filminde arka planda fon olarak yer almıştır. Heykeller Vadisi, Navajo Rezervasyonu arazisinde bulunur. Navajolar, Amerikanın en büyük nüfusa sahip olan kabilesidir. Bölgenin güneyine ve doğusuna gidildikçe, aralarında Hopi, Zuni ve Apaçi kabilelerinin de yer aldığı düzinelerce yerli rezervasyonu bulunmaktadır.

Güneybatı’nın bazı kısımları eskiden Meksika’ya aitti. 1846-48 yılları arasındaki Meksika-Amerika savaşından sonra bu bölgeler Birleşik Devletler’e geçti. Ancak Meksika geleneğinin etkileri güçlü bir şekilde var olmayı sürmektedir.

Güney’in uzak bölgelerinden gelen, (yasal ve yasadışı) göçmenler için uygun bir yerleşim alanıdır. Bölge nüfusu hızla artmaktadır. Özellikle Arizona, ılıman iklim arayan, emekli olmuş Amerikalıların tercihi konusunda Güney Eyaletleriyle rekabet halindedir.

Sıcak ve çorak Güneybatı’da nüfus artışını sağlayan iki etken vardır. Barajlar ve klima cihazları. Colorado ve diğer nehirlerdeki barajlar ile Central (Merkezi) Arizona Projesi kapsamında yapılan su kemerleri; Las Vegas, Nevada, Phoenix, Arizona, Albuquerque, New Mexico gibi eskiden küçük yerleşim merkezleri olan kentlere su getirdi. Metropol olmalarını sağladı. Las Vegas dünyanın büyük kumar merkezlerinden biri haline geldi. Santa Fe ile New Mexico ise özellikle resim, heykel ve opera alanında sanat merkezi oldu. Bir başka su kemeri sistemi ve sulama projesi de California’nın bol meyva ve sebze hasadıyla ünlü Central Valley’e (Merkez Vadisi) hayat vermiştir.

Batı yakası

Uzun süre Amerikalılar, Batı’yı henüz keşfedilmemiş bir bölge olarak gördüler. Oysa Avrupalıların California’ya yerleşme tarihi, çoğu Ortabatı Eyaleti’ninkinden daha eskiye dayanır. İspanyol rahipleri, Amerikan Devrimi’nden birkaç yıl önce California kıyılarında misyonlar kurmuştu. California ve Oregon, 19. yüzyılda, doğudaki birçok eyaletten daha önce Birlik’e katıldı.

Batı Bölgesi, büyük bir manzara resmini andırır. 11 eyalet de yer yer dağlık arazi üzerindedir. Geniş araziler insanı şaşırtan tezatlarla doludur. Tepelerin batısından, Pasifik Okyanusu’ndan gelen rüzgârlar bölgeye nem taşır ve toprağın sulanmasını sağlar. Ancak doğuda arazi çok kuraktır. Örneğin Washington Eyaleti’nin batı kısımları, doğu kısmında bulunan Cascade Range’e kıyasla 20 kat daha fazla yağmur alır.

Nüfus seyrektir. Milyonlarca hektar büyüklüğünde yerleşime açılmamış arazi federal hükümetin mülkiyetinde ve yönetimindedir. Amerikalılar bu bölgeleri, hem dinlenme amaçlı hem de ticari faaliyetlerde kullanmaktadırlar. Bölgede balıkçılık, kampçılık, doğa yürüyüşleri, tekne gezileri, kerestecilik, madencilik yapılmakta ve otlak olarak yararlanılmaktadır. Son yıllarda geçimini Federal arazilerden sağlayan bölge halkı ile arazi yöneticileri arasında sorunlar doğdu. Halktan, kullanım alanlarını çevreye zarar vermeyecek sınırlar içinde tutmaları istendi.

Alaska, Birlik’in en kuzeyindeki eyalettir. Geniş arazide az sayıda ama koşullara direnmeyi bilen insanlar yaşar. El değmemiş geniş topraklar ise yabani hayvanların korunduğu ulusal parklar haline getirilmiştir. Hawaii, Asya kökenli Amerikalıların, Avrupa kökenlilerden daha fazla olduğu tek eyalettir. 1980’den itibaren Asyalılar, kalabalık gruplar halinde ayrıca California’ya ve özellikle Los Angeles çevresine yerleştiler.

Los Angeles ve tüm Güney California yöresi, yoğun Meksika asıllı Amerikalı nüfusuyla bilinir. Ülkenin en büyük 2. kenti olan Los Angeles ise, Hollywood Film Sanayi’nin kalbi olmakla tanınır. Los Angeles ile San Jose yakınlarındaki Silikon Vadisi’nin gelişmesi sonucu, California, bölgenin tümü içinde en çok nüfusa sahip eyalet haline gelmiştir.

Batı kentleri hoşgörülülüğüyle tanınır. Bölgeye, yeni bir başlangıç amacıyla çok fazla insan göç etmişti. Bu yüzden insan ilişkilerinde “yaşa ve yaşat” kuralı geçerlidir. Batının ekonomik temelleri çok çeşitlidir. Örneğin California hem tarım bölgesidir hem de ileri teknolojiler üreten bir eyalettir.

Sınır bölgeler

Amerika’da, sözü edilmeye değer bir bölge daha vardır. Burası sabit değil değişken bir bölge, bir algılama biçimidir. Yerleşim alanlarıyla, keşfedilmemiş topraklar arasında kalan bölgeye “sınır boyları” denir. Tarihçi Frederick Jackson Turner 1890’larda şöyle demişti: Keşfedilmemiş toprakların bolluğu, ülke tarihi boyunca, Amerikan halkının genel tutumunu ve kurumsal geleneklerinin niteliğini belirlemiştir. “Yıllık yeniden doğuş” diye adlandırdığı bu durumu, ”ilkel toplum sadeliğine duyulan özlemle daima yeni fırsatlar sunan batıya doğru yayılma, Amerikan karakterinin temel özelliklerini yapılandırmıştır” diyerek açıklamıştır.

Günümüz Amerikan değerlerinin ve tutumlarının geçmişi “sınır boyları”na kadar uzanır: Kendine güven, beceriklilik, yoldaşlık, ve güçlü bir eşitlik duygusu. İç Savaş’tan sonra, büyük miktarda siyah Amerikalı, fırsat eşitliği arayışı içinde batıya göç etti. Çoğu, sığır çobanı, madenci oldu, çayırlık bölgelere yerleşti. Servet ve ün kazandılar. Wyoming’in batı bölgesi, kadınlara seçme ve seçilme hakkının verildiği ilk yerdir (1869).

Batı’nın kaynakları sınırsız olarak görüldüğü için insanlar tarafından savurgan ve özensiz kullanılmıştı. Büyük buffalo (Amerikan bizonu) sürüleri katledilmiş, geriye ancak küçük gruplar kalmıştır. Aynı şekilde diğer hayvan türleri de yok olmanın eşiğine gelmişti. Nehirler kirlenmiş, çevrede yaşayan ve nehrin doğal sakinleri olan türler arasındaki denge bozulmuştu. Kereste elde etmek için kesilen ağaçlar yüzünden ormanlar mahvolmuş, özensiz madencilik faaliyetleri nedeniyle toprağın doğal yapısı bozulmuştu.

Doğal kaynakların sömürülmesi karşısında, sınır boylarının özelliklerini kaybetmesine karşı çıkan Amerikalılar sayesinde Doğal Hayatı Koruma Hareketi oluştu. Korumacılar 1872’de Yellowstone’da ilk ulusal parkı, 1890’lı yıllarda da ilk ulusal ormanı kurdular. Daha sonra çıkartılan “Nesli Tükenen Türler Yasası” da yok olma sürecini önlemeye yardımcı oldu.

Ancak Çevreci Programlar tartışmalar da yarattı. Bazı kesimler, bu yasanın ekonomik gelişmeye engel olduğunu savundu. Ama, Amerika’nın doğal zenginliklerini koruma hareketi, ülke çapında güçlenmeye devam etmektedir. Dünyanın diğer ülkelerinde de benzer uygulamalara gidilmiş olması, ‘sınır boyları ruhunun’ devam ettiğinin bir kanıtıdır.

Göçmenlerin Amerika kültürüne etkisi nedir? Göç Amerika’yı nasıl değiştirdi?

914 views
1 min read
Göçmenlerin Amerika kültürüne etkisi nedir? Göç Amerika'yı nasıl değiştirdi?

Düzenli bir şekilde Amerika kıyılarına ulaşan insan akınının, Amerikan karakteri üzerinde derin etkisi olmuştur. İnsanın anayurdunu bırakıp yeni bir ülkeye göç etmesi cesaret ve esneklik gerektirir. Amerikan halkı, yenilikleri deneme, risk almaya gönüllü olma, bağımsızlık ve iyimserlik özellikleriyle tanınır. Eğer, aileleri uzun süredir ülkede yaşayan Amerikalılar, maddi konforu ve siyasi özgürlükleri doğal bir şeymiş gibi görmeye kalkarlarsa, göçmenler onlara, bu ayrıcalıkların ne kadar önemli olduğunu hatırlatıyorlar.

Ayrıca göçmenler, kendi kültürlerini taşıyarak Amerikan toplumunu zenginleştiriyorlar. Çoğu siyah Amerikalı bugün, Afrika geleneği olan “Kwanzaa”nın yanısıra Noel’i de kutluyor. Hispanik Amerikalılar Cinco de Mayo’da (5 Mayıs) sokak şenlikleri ve kutlamalarla geleneklerini sürdürüyor. Amerikan kentlerinin her yerinde etnik lokantalar bulunmakta. İrlanda göçmeni bir ailenin torunu olan Başkan John F. Kennedy  eski ile yeninin bileşimini şöyle açıklamıştı : “Amerika, herkesin yeni bir hayata eşit koşullarda başladığı bir göçmen topluluğudur. Amerika’nın sırrı buradadır. Eski gelenekleri, taze belleklerinde taşıyan ve yeni sınır boylarını keşfetme cesaretine sahip insanlardan oluşan bir ulus”.

Amerika’da yasa dışı göçmen meselesi nedir?

/
823 views
1 min read
Amerika'da yasa dışı göçmen meselesi nedir?

ABD Göçmenlik ve Uyruğa Kabul Servisi’nin tahminlerine göre, ülkede resmi izni olmadan yaşayan 5 milyon kişi bulunuyor. Bu sayıya her yıl 275,00 kişi eklenmektedir. Yerli Amerikalılar ve resmi göçmenler, yasadışı göçmen sorununa endişeyle bakıyor. Yasadışı göçmenlerin (onlara “yasadışı yabancılar” da deniyor) genç nüfusun ve özellikle azınlıkların işlerini ellerinden aldığına inanıyorlar. Ayrıca yasadışı yabancılar, halkın vergileriyle ayakta duran sosyal hizmetlere fazladan yük olmaktadırlar.

Kongre, yasadışı yabancılarla başa çıkabilmek için 1986’da Göçmen Yasası’nı yeniden düzenledi. 1982 yılından beri ülkede yaşayanlara, ömür boyu resmi oturma izni için başvurma hakkı tanındı. 1990 yılında yaklaşık 900,000 kişi bu haktan yararlandı. Yasa ayrıca, izinsiz göçmenlerle mücadeleye sıkı tedbirler koydu. Bilerek böyle kişileri çalıştıran iş yeri sahiplerine cezalar getirdi.

Amerika’ya göçler nasıl sınırlandırıldı? Amerika’ya göç nasıl durduruldu?

707 views
2 mins read
Amerika'ya göçler nasıl sınırlandırıldı? Amerika'ya göç nasıl durduruldu?

Özgürlük Anıtı yeni gelenlerin yolunu aydınlatırken, Amerikanın yerli halkı, ülkeye çok fazla göçmen kabul edildiğinden endişelenmeye başlıyordu. Bazısı kültürlerinin tehdit altında olmasından ve işini kaybetmekten korkuyordu. Çünkü yeni gelenler düşük ücretle çalışmayı kabul ediyordu.

1924 yılında Kongre, Johnson-Reed Göçmenlik Kanunu’nu kabul etti. Ve Birleşik Devletler, ilk kez olarak, hangi ülkeden kaç göçmen alınacağı konusuna sınırlama getirmiş oldu. Bu sayı, o ülkeden kaç kişinin halihazırda ABD’de yaşıyor oluşuna göre belirlenecekti. Yani sonuç olarak ileriki 40 yıl içinde ülkeye kabul edilen göçmen sayısı Avrupa’dan ve Kuzey Amerika’dan gelecekti.

1924 yılındaki yasaya göre Asyalı göçmenleri kapsam dışı bırakılmıştı. Batı Amerika’da yaşayanlar, Çinliler ve diğer Asyalılar yüzünden işlerini kaybetmekten ürküyorlardı. Asya kökenlilere karşı ayrımcılık hızla yayılmaya başladı. Çinli göçmenleri kapsam dışı bırakan yasa 1943 yılında iptal edildi. 1952’de, bütün ırklara mensup kişilerin ABD vatandaşı olmasına izin veren yasa kabul edildi.

Asyalı Amerikalılar bugün, ülkede en hızlı büyüyen etnik gruplardan biridir. ABD’de yaklaşık 10 milyon Asya kökenli kişi yaşamaktadır. Asya kökenli Amerikalılar,  ülkeye yakın zamanda gelmiş oldukları halde etnik grupların içinde en başarılı olanlardan biridir. Diğer etnik gruplara göre gelir düzeyleri daha yüksektir.

Çocuklarının büyük bölümü en iyi Amerikan üniversitelerinde öğrenim görmektedir.

Değişen göçmenlik sistemi

1965, eski göçmenlik modelininin sarsıldığı yıl oldu. ABD, göçmen vizesini, başvuru sırasına göre vermeye başladı. Ulusal kotaların yerini yarıküre kotaları aldı. ABD’de akrabaları bulunanlara ve ülkedeki işgücü eksiğini kapatacak olan meslek uzmanlıklarına öncelik tanındı. 1978’de Kongre, yarıküre önceliğinden vazgeçti. Kapılarını biraz daha açarak dünyanın her yerinden göçmen almaya başladı. Örneğin 2000 yılında gelen göçmenlerin sayılarına göre ilk 10 sıralaması şöyleydi. Meksika (173,900), Çin (45,700), Filipinler (42,500), Hindistan (42,000), Vietnam (26,700), Nikaragua (24,000), El Salvador (22,600), Haiti (22,400), Küba (20,800) ve Dominik Cumhuriyeti (17,500).

ABD diğer ükelerden daha fazla göçmen almaya devam etmektedir. 2000 yılında ABD’de 28 milyondan fazla yabancı kökenli vatandaş vardı. 1990’da yeniden düzenlenen göçmen yasası sayesinde her yıl 675,000 yeni göçmen gelmektedir. Bu sayıya, özel sınıflamalara giren kişiler dahil değildir.Zaten yasanın amacı hem uzman ve meslek sahibi kişileri hem de geçmiş yıllarda Amerika’ya az göçmen gönderen ülkeleri cezbetmektir. Bu da, vizelerde çeşitliliğe gidilerek sağlanmaktadır. 2000 yılında ülkeye gelen 50,000 kişi, göçmen profilini çeşitlendirmek amacıyla çıkartılan 3 yasanın birinden yararlanmıştır.

Amerika’da konuşulan diller nelerdir? Amerika’da hangi diller konuşuluyor?

/
1125 views
1 min read
Amerika'da konuşulan diller nelerdir? Amerika'da hangi diller konuşuluyor?

Bugün Amerika’nın bir kentinde sokakta yürürken, İspanyolca konuşulduğunu duymak çok doğaldır. 1950 yılında Amerika’da, İspanyolca konuşulan ülkelerden gelmiş olan kişi sayısı 4 milyondan azdı. Bugün bu sayı 35 milyon civarındadır. “Hispanik” lerin % 50’si Meksika kökenlidir. Geri kalan % 50 ise El Salvador, Dominik Cumhuriyeti ve Colombia gibi ülkelerden gelmiştir.

Hispanik nüfusun yoğun olduğu Texas, New York, Illinois ve Florida gibi eyaletlere ise Castro rejiminden kaçan Kübalılar yerleşmiştir. Miami’de, şehrin en büyük gazetesi olan Miami Herald, hem İngilizce hem de İspanyolca olarak basılmaktadır.

Amerikan şehirlerinde İspanyolcanın yaygın olması, dil konusunda bir tartışma başlatmıştır. İngilizce konuşan bazı kesimler, Kanada’yi örnek göstererek, iki ayrı dilin varlığının (İngilizce ve Fransızca) eyaletlerin ayrılmasına sebep olduğuna işaret etmektedir. Ve bir yasayla, ülkenin resmi dilinin İngilizce olduğunun belirtilmesini istemektedirler.

Diğer kesim ise bu yasanın gereksiz olduğunu hatta zarar vereceğini savunmaktadır. Amerika ile Kanada’nın farklı olduğunu söylemektedirler. “Örneğin, Kanada’da, Fransızca konuşanların çoğu Quebec çevresinde yaşıyor. Oysa Birleşik Devletler’de İspanyolca konuşanlar, tüm bölgelere yayılmış durumdadır. Ayrıca İsviçre’de birkaç dil konuşuluyor olması ulusal birliğe zarar vermemiştir. İngilizcenin resmi dil olarak kabulü, diğer dilleri konuşanların göze batmasına sebep olacak ve günlük hayatlarını zorlaştıracaktır” demektedirler.

Afrikalılar Amerika’ya nasıl göç etti? Siyahiler Amerika’ya nasıl geldi?

1049 views
3 mins read
Afrikalılar Amerika'ya nasıl göç etti? Siyahiler Amerika'ya nasıl geldi?

Kuzey Amerika’ya gelen göçmen akınının arasında gönülsüz bir grup vardı. Bunlar, 1619 ile 1808 yılları arasında köle olarak getirilen Afrikalılardı. Köle getirmek 1808 yılında yasaklandı. Ama özellikle tarlada yoğun iş gücü gerektiren zirai bölgelerde, yani Güney’de köle sahibi olma geleneği devam etti.

Köleliğe son verme süreci 1861 Nisan’ında Kuzeyin özgür eyaletleriyle, köleliği sürdüren ve Birlik’ten ayrılan 11 Güney Eyaleti arasında İç Savaş patlak verdiğinde başladı. 1 Ocak, 1863’te savaşın ortalarına doğru, Başkan Abraham Lincoln, Köleliği Kaldırma Yasası’nı yayınladı. Ve Birlik’ten ayrılan eyaletlerde de köleliği sona erdirdi. Anayasa’nın 13. maddesinin kabulüyle kölelik, 1865 yılında tüm ülkede kaldırılmış oldu.

Köleliğin sona ermesinden sonra bile Amerikan zencileri, ırk ayrımına ve eğitimde eşitsizliğe maruz kaldılar.

Bunun üzerine siyah ırk, kendine yeni fırsatlar yaratabilmek için iç göçü başlattı. Güney’deki kırsal bölgelerden Kuzey’deki şehirlere geldiler. Ama şehirdeki zencilerin çoğu iş bulamadı. Yasalar ve adetler gereği beyazlardan ayrı bölgelerde, “Geto” adı verilen bakımsız kenar mahallelerde yaşamak zorunda kaldılar.

1950’li yılların sonunda ve 1960’ların başında Afrika kökenli Amerikalılar, ırk ayrımına son verilmesi ve yasalar önünde eşit olmak için Dr Martin Luther King’in öncülüğünde, şiddet içermeyen gösteri ve boykot eylemleri başlattılar. Bu eylemler, her tür ırka mensup 200,000’den fazla kişinin, Washington D.C.’de, Lincoln Anıtı önünde toplandığı 28 Ağustos 1963 günü doruğa ulaştı. King şöyle diyordu: “Benim hayalim şu. Bir gün, eski kölelerin ve köle sahiplerinin oğulları, Georgia’nın kızıl tepelerinde kardeşlik sofrasında birlikte oturacaklar. 4 küçük çocuğum, derilerinin rengiyle değil kişilik özellikleriyle değerlendirildikleri bir toplumda yaşayacaklar”.

Bu tarihten kısa süre sonra Birleşik Devletler Kongresi, zencilere, oy hakkı veren, iş konusunda ayrımcılığı yasaklayan, eğitim ve toplum hizmetlerinden eşit şekilde yararlanmalarını sağlayan yasaları kabul etti.

Bugün, Birleşik Devletler nüfusunun %12,3’ünü Afrika kökenli Amerikalılar oluşturmaktadır. Geçtiğimiz 20-30 yıl içinde zenci orta sınıfı, büyük hamleler yaptı ve gelişti. 2001 yılında çalışan zenci nüfusunun % 38’i, hizmet sektöründe ya da işçi olarak değil değil, beyaz yaka işlerinde, yani idari işlerde, uzmanlık alanlarında ve yönetici seviyelerde görev alıyordu. Yine aynı yıl, liseden mezun olan zencilerin % 56’sı üniversiteye başladı. Bu oran 1983 yılında % 38 idi. Ancak yine de zencilerin ortalama geliri beyazlarınkinden düşüktür. Ve özellikle genç zenciler arasındaki işsizlik oranı, beyazlarınkinden yüksektir. Ve zenci Amerikalıların çoğu kenar mahallelerdeki yoksulluk, uyuşturucu ve suç üçgeni içinde  kapana kısılmış durumdadır.

Son yıllarda vatandaşlık hakları tartışması yön değiştirdi. Ayrımcılığa karşı olan yasalar sayesinde zenciler düzenli biçimde aşağı sınıftan orta sınıfa yükselmektedirler. Bu durum; ‘geçmişteki ayrımcığın izlerini tümüyle silmek için yasal bazı düzeltmeler gerekir mi?’ tartışmasını başlattı. “Pekiştirici Atılımlar” adı verilen bu program, iş yerlerinde belli sayıda zenci (ya da diğer azınlık mensubu) çalıştırma zorunluğu, okullara belli sayıda azınlık mensubu öğrenci alma mecburiyeti, ve azınlık temsilcilerinin de seçilmesini sağlamak için kongre temsilcilerinin seçildiği bölgelerin sınırlarını yeniden belirlemek gibi konuları içermektedir.1990 yılından bu yana söz konusu programların gerekirliği, etkili ve adil olup olmadığı yoğun olarak tartışılmaktadır.

Son 20-30 yıl içinde en büyük değişiklik Amerika’daki beyaz halkın tutumunda görülmüştür. Martin Luther King’in “bir hayalim var” başlıklı konuşmasının üzerinden en az bir kuşak geçti. Genç Amerikalılar tüm ırklara saygı duyuyor ve zenciler, sosyal yaşamda giderek daha çok kabul görüyorlar.

Amerika’ya İngilizler ne zaman göç etti? İngilizler Amerika’ya nasıl göç etti? Altın kapı nedir?

1267 views
2 mins read
Amerika'ya İngilizler ne zaman göç etti? İngilizler Amerika'ya nasıl göç etti? Altın kapı nedir?

Amerika Birleşik Devletleri topraklarına ilk yerleşenler arasında en kalabalık etnik grup İngilizlerdi. Böylece hakim dil İngilizce oldu. Ama diğer ulus dilleri de İngilizceyi takip etti. Kolonilerde, devrimi savunan kesimin önde gelenlerinden olan İngiliz asıllı Thomas Paine 1776’da şöyle yazmıştı: “Amerika’nın anayurdu Avrupa’dır, İngiltere değil”. Bu sözler, sadece Büyük Britanya’dan gelen grupları değil, İspanya, Portekiz, Fransa, Hollanda, Almanya ve İsveç göçmenlerini de tanımlıyordu. Bununla birlikte 1780 yılında her 4 Amerikalı’dan 3’ü ya İngilizdi ya da İrlanda kökenliydi.

ABD’ye ilk büyük göçmen dalgası 1840 ile 1860 yılları arasında geldi. Avrupa genelinde yaşanan açlık, kıtlık, nüfus artışı ve siyasi huzursuzluk yüzünden her yıl yaklaşık 5 milyon kişi anayurdunu terketmek zorunda kalıyordu. İrlanda’da, zararlı bir küf mantarı yüzünden bütün patates mahsulü yok olmuştu. 750,000 kişi açlıktan ölmüştü. Sağ kalanların çoğu göç etti. Sadece 1847’de, bir yıl içinde İrlanda’dan Birleşik Devletler’e göç eden kişi sayısı 118,120’ye ulaşmıştı. Bugün Amerika’da, 39 milyon İrlanda kökenli nüfus bulunmaktadır.

Alman Konfederasyonu’un 1848-49 Devrim’i başarısızlığa uğrayınca halkın çoğu göç etti. Amerikan İç Savaşı (1861-65) sırasında federal hükümet, ordu birliklerindeki subay açığını kapatmak için Avrupa’dan, özellikle de Almanya’dan göçü destekliyordu. Orduda görev almalarının karşılığında, bu kişilere toprak veriliyordu. 1865 yılında Birlik Ordusu’ndaki askerlerin 5’te biri savaş göçmeniydi. Bugünkü Amerikalı’ların %22’si Alman kökenlidir.

Yahudiler, 1880 yılından başlayarak büyük gruplar halinde Birleşik Devletler’e gelmeye başladılar. Bu göç, Doğu Avrupa’da vahşet ve kıyıma maruz kaldıkları 10 yıllık döneme denk gelmektedir. Bunu izleyen 45 yıl içinde, Birleşik Devletler’e 2 milyon Yahudi geldi. Bugün, Yahudi asıllı Amerikan nüfusu 6 milyondan fazladır.

19. yüzyılın sonlarındaki yoğun insan akını yüzünden hükümet, New York Limanı’ndaki Ellis Adası’nda özel bir ‘kabul limanı’ devreye soktu. Limanın açıldığı 1892 ile kapatıldığı 1954 yılları arasında Ellis Adası, 12 milyon kişi için giriş kapısı oldu. Bugün, Özgürlük Heykeli’nin bir parçası olarak kabul edilmekte ve Ulusal Anıt olarak korunmaktadır.

Fransa’nın 1886’da ABD halkına armağan ettiği Özgürlük Heykeli; New York Limanı’nda, Ellis yakınındaki bir ada üzerinde yükselmektedir. Çoğu göçmen, yeni anayurduna vardığında ilk olarak onu görür. Heykelin tabanındaki bir plakâya şair Emma Lazarus’un şu dizeleri kazılıdır.

“Bitkin düşmüşleri,

Zavallıları ver bana.

Özgürce soluk almaya hasret,

Biçare kalabalığı getir.

Sefillere yer yok,

Bereketli kıyılarında.

Bana evsizleri gönder,

Fırtınanın savurduklarını.

Sana fenerimi tutuyorum,

Altın Kapı’nın yanında”.

Amerika yerlileri nasıl öldü? Amerika’nın kıtasına nasıl göç edildi?

759 views
2 mins read
Amerika yerlileri nasıl öldü? Amerika'nın kıtasına nasıl göç edildi?

Geçmişi 20 bin yıl öncesine kadar uzanan ilk Amerikan göçmenleri, kıtalararası gezginlerdi. Hayvan sürülerinin peşine düşen avcılar ve onların aileleri, bugün Bering Boğazı olan geçidi aşarak Asya’dan Amerika’ya ulaştılar. İspanya’dan gelen Christopher Columbus, 1492 yılında Yeni Dünya’yı keşfettiğinde, bugün Birleşik Devletler adıyla bilinen bölgede 1,5 milyon Amerikan yerlisi yaşamaktaydı. Ancak bu rakam konusundaki tahminler çok çeşitlidir. Columbus, Bahama Adaları’nda San Salvador’da karaya çıktı. Ama burayı Hindistan sandığı için bölgeye Indies adını verdi. (Amerikan Yerlileri’ni de Hintliler anlamına gelen Indians –Kızılderililer-  olarak adlandırdı.)

Bunu izleyen 200 yıl içinde çeşitli Avrupa ülkelerinden pek çok kişi, Columbus’un ardından Atlantik Okyanusu’nu aşarak Amerika’yı keşfe geldi. Ticaret merkezleri ve koloniler kurdular. Bu insan akını nedeniyle, Amerikan yerlileri büyük acılar yaşadı. Baskı, savaş ve antlaşmalar sonucunda, ülke toprakları, Kızılderililer’den Avrupalılar’a, ardından da Amerikalılar’ın eline geçti. Yeni gelenler batıya ilerledikçe, yerliler sürekli onlara yer açtılar. 19. yüzyılda hükümet, Yerli “sorunu”nu çözmek için bir yol buldu. Kabileler, belli bölgelerde ve “rezervasyon” adı verilen topraklarda yaşamaya zorlanacaktı. Bazı kabileler, yaşadıkları toprakları vermemek için mücadele etti. Çünkü rezervasyon bölgesindeki topraklar verimli değildi ve yerliler hükümet desteğine bağımlı olmak zorunda kalacaktı. Yoksulluk ve işsizlik, Amerikan Yerlileri için bugün hâlâ süregelen bir sorundur.

Toprak savaşlarının yanısıra Amerikan Yerlileri, Eski Kıta’dan taşınan hastalıklarla da yüzyüze geldiler.

Bu hastalıklara karşı bağışıklıkları bulunmadığı için ağır kayıplar verdiler. 1920 yılında sayıları 350,000’e kadar düştü. Bazı kabileler tümüyle yok oldu. 1804-1806 yılları arasında Meriwether Lewis ile Willaim Clark’a, Amerika’nın kuzeybatısındaki vahşi toprakların keşfinde yardım eden Kuzey Dakota’daki Mandan Kabilesi de bunlardan biriydi. Diğer kabileler kültürlerinin önemli bölümünü ve dillerini yitirdi. Yine de Amerikan Yerlileri, uyum sağlama yeteneğine sahip olduklarını kanıtladılar. Bugün sayıları 3 milyonu bulmuştur. (Toplam ABD nüfusunun % 0.9’u ve şu anda, bu sayının sadece 3’te biri rezervasyonlarda yaşamaktadır.)

Amerika’daki pek çok bölgenin adı yerli sözcüklerinden türemiştir. Örneğin Massachusetts, Ohio, Michigan, Mississippi, Missouri ve Idaho. Avrupalılar, bugün dünyanın belli başlı gıda maddeleri olan ürünlerden çoğunu üretmeyi yerlilerden öğrenmiştir. Örneğin mısır, domates, patates ve tütün. Nehir kanoları, kar ayakkabıları ve mokasen ayakkabı da yerli icatları arasındadır.

Amerika kıtasında insanların çevreye etkisi nedir? Kuzey Amerika’da insanın doğaya etkileri neler?

673 views
1 min read
Amerika kıtasında insanların çevreye etkisi nedir? Kuzey Amerika'da insanın doğaya etkileri neler?

Kuzey Amerika’nın doğal çevresi üzerinde yüzyıldan fazla bir süredir ileri sanayi teknolojisi etkili olmaktadır. Hava ve su kirliliğinden doğup gittikçe büyüyen sorunlar yıllarca ihmal edilmiştir. Birçok kanser türü, özellikle de akciğer kanseri çevreyle büyük ölçüde ilişkili olduğundan, tıbbi coğrafyacılar araştırmalarını bu konu üzerinde yoğunlaştırmışlardır. Kanserden ölümlerin dağılışını gösteren haritada büyük sanayi bölgeleri ve rafineri merkezleriyle olan bağlantılar açıkça yansımaktadır.

Büyük metropoliten merkezlerin en şiddetli sorunlarının başında hava kirliliği (smog) gelmektedir. En kötü durumda olan Los Angeles ve Denver’den başka daha onlarca şehir bu sorunun sıkıntısını çekmektedirler (“smog” denilen bu kimyasal duman sözcüğü “smoke” -koku- ve “fog” -sis- sözcüklerine karşılık türetilmiştir). Kuzey Amerika âleminin en önemli çevre sorunlarından birisi de su kirliliğiyle ilişkili olan asit yağmurlarıdır. Kuzey Amerika’da sülfür ve nitrojen emisyonlarının en az %75’i ABD’nin Sanayi Kuşağı’ndan (özellikle de Illinois, Indiana, Ohio ve Michigan) çıkıyorsa da buradan doğan asit yağmurundan aslan payını Kanada’nın güney kesimi almaktadır; Ortabatı’dan doğu Ontario ve güney Quebec’e doğru esen hâkim rüzgârlar asit yağmurlarını buralara taşımaktadırlar. Bu da Kanada ile ABD arasında henüz çözümlenmemiş bir sorun hâlinde kendini göstermektedir.

Kuzey Amerika Hidrografyası nedir? Kuzey Amerika Hidrografya özellikleri nelerdir?

716 views
1 min read
Kuzey Amerika Hidrografyası nedir? Kuzey Amerika Hidrografya özellikleri nelerdir?

Kuzey Amerika’da yüzey suyunun gösterdiği kalıpta Kayalık Dağlarla Appalaşlar arasında yer alan iki önemli drenaj sistemi egemendir:

Sularını St.Lawrence Denizyolu’na akıtan Büyük Göller (beş tane) ve
Ohio, Tennessee, Platte ve Arkansas Nehirleri gibi kolları vasıtasıyla beslenen güçlü Mississippi-Missouri akarsu ağı.
Her iki sistem de geç Senozoik buzul döneminin kalıntılarıdır ve hepsi birlikte dünyanın en iyi karaiçi suyolu sistemlerinden birisini oluşturmaktadırlar. İnsanın müdahalesi ise, özellikle her iki sistemi birbirine olduğu kadar St.Lawrence Denizyolu’na da bağlayacak ana kanalın inşasıyla (1959’da açılmıştır, fakat günümüzün büyük gemilerine uygun olmadığından, gittikçe terk edilmektedir) bu ağın kullanılabilirliğini daha da arttırmıştır.

Kayalık Dağların batısı ve güneydoğusundaki akarsular ilk başlarda akış yönleri ve seyrüsefere elverişlilikleri açısından çok az kullanım değerine sahipmiş gibi görünüyorlardı. Bununla birlikte Uzak Batı’da Colorado ve Columbia Nehirleri, içme ve sulama suyunu sağlayarak, artık kritik bir önem kazanmışlardır ve aynı zamanda da Pasifik kıyısı bölgesel gelişmesini sürdürdüğü için, hidroelektrik enerji sağlamada da büyük önem taşımaktadırlar.

Yeraltısuyu da ABD’nin birçok kesiminde hayati bir önem taşımaktadır. Geçirimli kayaçlar arasında toplanan Aquifer’ler ya da yeraltı su rezervuarları, birçok bölgenin altında uzanmakta ve yüzeydeki insanların hayatını ve faaliyetlerini sürdürmesinde temel öneme sahip bulunmaktadırlar. Özellikle kurak alanlarda bunlar gelişmenin temel taşlarıdır -Ogallala Aquiferi’nin yoğun tarımsal ekonomi için sürekliliği olan tek kaynak olduğu merkezi Büyük Ovalar’da olduğu gibi. Bununla birlikte, normal oranların üzerinde kullanıma geçildiğinde hemen sorunlar ortaya çıkar. İnsanın müdahalesi, kanalizasyon akışı ya da kimyasal maddelerin yeraltı suyunda birikmesi gibi daha ciddi sorunlar da doğururken Kuzey Amerika’nın fiziki coğrafyası da tamamen yeni bir boyut daha kazanmaktadır.

Kuzey Amerika bitki örtüsü nasıldır? Kuzey Amerika bitki örtüsü özellikleri nelerdir?

/
1675 views
3 mins read
Kuzey Amerika bitki örtüsü nasıldır? Kuzey Amerika bitki örtüsü özellikleri nelerdir?

Kuzey Amerika’da bitki örtüsü çağdaş dönemlerde çok büyük değişikliklere uğratılmış ve azaltılmıştır. Dünyanın bu bölgesinin yerleşilmiş alanları için, birçok yazarın da vurguladıkları gibi, “doğal bitki örtüsü”, “eğer kalmışsa”, o kadar temelden ortadan kaldırılmış, yeniden düzenlenmiş ve yer değiştirilmiştir ki artık nadiren bulunabilmektedir. Anglo-Amerika üzerine yazan bir başka yazara göre de “yerli flora öylesine ortadan kaldırılmış, yeniden düzenlenmiş ve yer değiştirmiştir ki, geniş alanlarda doğal bitki örtüsünü tartışmak ya teorik ya da tarihsel bir zihin egzersizi olacaktır”. Örneğin ülkenin güneydoğusunda günümüzde arazinin büyük kısmı çam ağaçlarıyla kaplıdır; bu alanın orijinal geniş yapraklı ve iğne yapraklı olan karışık ormanları kesilerek ortadan kaldırılmış, yerine ekonomik olarak daha önemli iğne yapraklılar dikilmiştir.

İç kesimlerdeki çayır ve çimenlerin çoğu Avrupa’dan getirilmiş türlerdendir. Orijinal türler hayvan otlakları olarak kullanılmaya ya da çağdaş insanlığın kullanımına ve ithal tohumlara direnememiştir. Doğal sayılabilecek bitki örtüsü yalnızca dağlık batıda ve kuzeyde bir miktar kalmıştır; kerestecilik ve yerleşmelerin yayılışı bu küçük kalıntıları daha da azaltmayı sürdürmektedir.

Bununla birlikte, insanın yarattığı bütün değişikliklere rağmen, daha önceleri orman olan alanlar hâlâ ağaçlarla kaplı olmayı sürdürmekte ve çayırlıklarda da hâlâ az sayıda da olsa ağaç bulunmaktadır. Bu durum, “insan yapısı” da olsa, bitki örtüsüyle iklim arasındaki ilişkinin önemini de yansıtmaktadır. Öteden beri tekrarlanan “Nemli”ya da “Kurak Amerika” söylemi yine bir genelleştirme olarak ileri sürülerek, bitki örtüsü üç büyük kategori ayrılabilmektedir: Orman, çayırlık ve çalılıklar. En kuzeyde tundra ise çok soğuk ve çok kurak olduğu için bitki yetişmesine uygun olmadığından, bu üç grubun dışında kalır; burada likenler vb. hâkim durumdadır.

Yılda 50 cm’den fazla yağış alan yerlerdeki bitki örtüsü orman, daha kurak iklimlerdeki ise çayırlardan ve çalılıklardan oluşmaktadır. Kuzey Amerika’nın 100’üncü boylamın doğusunda kalan -Pasifik kıyısı ve içerideki dağların yüksek kesimleri de dahil- ormanlarenleme göre geniş geçiş alanları yaratmaktadırlar. Kuzey Kanada’da iğne yapraklı ormanlar egemenken, bunlar ABD’nin kuzeydoğusuna doğru inilirken geniş yapraklılarla karışık hâle gelmektedirler. Daha güneydoğuya inildiğinde ise geniş yapraklı bitki örtüsü egemen hâle gelmekte, fakat Körfez-Atlantik Kıyı Ovası’nda daha kurak kumlu topraklar boyunca geniş çam orman alanları bunlara istisna oluşturmaktadır. Ohio, aşağı Mississippi vadileri ve Göller Bölgesi’nin büyük kısmı ise geniş yapraklı ormanlarla kaplı bulunmaktadır

Çayırlar, Teksas ve New Mexico’dan merkezi Alberta ve Saskatchewan’a kadar olan Büyük Ovalar’ın tümü dâhil, iç kesimlerin büyük kısmını kaplarlar. Yağış yetersizliği buralarda ağaç yetişmesini güçleştirmektedir. Çalılıklarise daha kurak kesimlerde görülmektedir. Örneğin Akdeniz iklim özelliğindeki Güney Kaliforniya’da bodur ağaç ve çalılıklar (chapparal denilen maki) coğrafi görünüme hâkimdir. Gerçek çöl olan tek alan (yıllık 25 cm’den az yağış alan) güneydoğu Kaliforniya ve bitişiğindeki güneybatı Arizona’dır; buralarda kaktüs ve diğer derimsi yapıdaki çalılıklar egemendir. Kuzey Amerika’nın tek tropikal iklim alanı olan Güney Florida’da söz konusu iklim Everglades gibi geniş kıyı bataklıkları ile birlikte savan benzeri bir bitki örtüsü yaratmaktadır.

Kuzey Amerika toprak özellikleri nelerdir? Kuzey Amerika toprak yapısı nasıldır?

1766 views
3 mins read
Kuzey Amerika toprak özellikleri nelerdir? Kuzey Amerika toprak yapısı nasıldır?

Kuzey Amerika’da hüküm süren iklim tiplerinin etkileri, ana çizgileriyle, topraklar üzerinde de yansımaktadır. Kuzey Amerika’yı genellikle “Nemli” ve “Kurak” şeklinde geniş iki çevresel bölünüme tabi tutma geleneğine uygun olarak yıllık yağışın 50 cm’yi geçtiği alanlarda nemli bölge topraklarının var olma eğilimine girdiği ve bunların kimyasal yapısının asitli olduğu belirtilmektedir. Ürünler ise en iyi ne asitli ne de alkalin (tuz oranı yüksek) olmayan topraklarda yetiştiğinden, ikisi arasındaki dengeyi sağlamak üzere gübreleme yoluna gidilmektedir. Kurak Amerika’nın toprakları ise tipik bir şekilde alkalindir.

Çiftçiler yüzyıldan fazla bir süredir kurak alanlardaki, özellikle Büyük Ovalar’daki, topraklarla uğraşarak en iyi verimin nasıl alınacağını öğrenmişlerdir. Fakat 1970’lerde yeni tanıtılan “merkezi noktalı sulama” yöntemi nihayet Mısır Kuşağı’nın batısından daha kurak iç kesime ve Ovaların batısına kadar entansif tarımın yayılmasını sağlayan gerçek bir fırsat olarak, mükemmel sonuçlar doğurmuştur.

Amerika Birleşik Devletleri’nin merkezi kesimlerinde daha önceki buzullaşmadan kalan, gerek eriyen suyun bıraktığı madensel bakımdan zengin yataklar gerekse hafif rüzgârın taşıdığı buzul malzemesinin oluşturduğu kalın toprak tabakası (lös), özellikle Mississippi Vadisi ve çevresinde zengin bir miras olarak kabul edilmektedir.

Yalnızca tropikal ormanlarda bulunan gerçek lateritler hariç, yeryüzündeki başlıca toprak çeşitlerinin hepsinin bulunduğu Kuzey Amerika topraklarını şu şekilde gruplandırmak mümkündür:

Tundra toprakları

Soğuk iklim kuşağının toprakları olan bu topraklar kıtanın kuzeyinde yer alırlar. Bir kısmı da donmuş topraklar, “permafrost”, hâlinde bulunduğu için yazın yer yer bataklıklar meydana gelir.


Podsoller

Soğuk nemli bölgelerin açık renk toprakları olan bu grup tundranın güneyinden başlar. Konifer ormanların altında oluşmuşlardır. Yer aldıkları iklim kuşağının özelliklerine göre kahverengi (Kanada Kalkanı’nın güneyi ve New England’da; hümüs bakımından zengin oldukları için tarıma daha uygundurlar) ve gri kahverengi (St.Lawrence’dan Iowa’nın batısına doğru uzanan alanda) podzolik topraklar hâlinde bulunurlar.


Preri toprakları

Gür ot topluluklarının bulunduğu prerilerde oluşmuşlardır. Bunların nemli ve yarı kurak bölge toprakları arasında bir geçiş tipi olduğu da kabul edilmektedir.


Çernozyomlar

Kuzey Amerika’da kıtanın ortalarında yer alan steplere denk düşen bu topraklar aslında orta kuşakta ağaç yetişmesine elverişli olmayan yarı kurak iklim bölgelerindeki steplerin kara topraklarıdır. Çernozyomlar, yeryüzünde bulundukları her yer gibi, Kuzey Amerika’da da en verimli toprakları oluştururlar. Ancak bu kıtadaki yayılma alanlarının “su yetersizliği” bulunan yerler olması tam yararlanmayı kısıtlamaktadır.


Kestane renkli topraklar

Çernozyom kuşağının batısında, yağış miktarlarının azalması ve yağış rejimlerinin değişmesine bağlı olarak yıkanmanın azalması ve kalsiyum karbonat miktarının artmasıyla kendini belli eden bir toprak türüdür. Güneye doğru bu toprakların rengi kırmızımsıya dönüşür.

Kahverengi topraklar:Kayalık Dağlara paralel olarak kuzey-güney doğrultusunda uzanan daha kurak koşullarda ve daha fakir bir bitki örtüsü altında oluşmuşlardır ve bunlarda hümüs azdır.

Serozyomlar

Kuzey Amerika’daki dağlararası ve çölümsü steplerin karakteristik topraklarıdır. Kısa otlar ve devamlı olmayan çalı örtüsünün bulunduğu yerlerde oluşmuştur. Tarımsal değeri az olan bu tür toprakların güneyindeki çöl ve yarı çöllerde kırmızı çöl toprakları yer alır.

Kuzey Amerika’nın yağış ortalaması nedir? Kuzey Amerika yağış değerleri neler?

1253 views
1 min read
Kuzey Amerika’nın yağış ortalaması nedir? Kuzey Amerika yağış değerleri neler?

Kuzey Amerika’da en fazla yağış alan yerler Pasifik kıyılarındaki dağlar, güney Appalaşlar ve güneydoğudur. İç kesimlerde, güney Pasifik kıyılarında, genellikle yağışlar azalır. Güneybatıda ise çöl koşullarının egemen olduğu alanlar vardır.

Ancak, “nüfus” kısmında da görüleceği gibi, bütünüyle Kuzey Amerika’da 50 cm yıllık ortalama yağış eğrisi nüfus dağılışı ve yerleşme açısından belirleyici bir özellik taşımaktadır.

Yağışların az olduğu yerlerde çöl koşullarına varan geniş alanlar yer alırken, yağışların fazla olduğu yerlerde ise sıklıkla birçok sel felaketine rastlanır, nehirlerin taşmasıyla birlikte hem can hem de mal (ve tarımsal ürün) kayıpları yaşanır.

Kuzey Amerika’nın sıcaklık ortalaması nedir? Kuzey Amerika sıcaklık değerleri neler?

1038 views
1 min read
Kuzey Amerika'nın sıcaklık ortalaması nedir? Kuzey Amerika sıcaklık değerleri neler?

Bekleneceği gibi, bu kadar büyük bir alt-kıtada gerek yağış gerekse sıcaklık gibi iklim elemanları büyük bir çeşitlilik göstereceklerdir. Meksika Körfezi ve Florida ılık kışları ve sıcak yazları ile sıcaklık oynaklığının çok az olduğu iklim koşullarına sahiptirler. Sıcaklık bakımından yaz ve kış ekstremlerinin görülmediği alanlar yalnızca kıyılardaki dar şeritlerdir. Bunun dışında her terde ekstrem sıcaklıklara rastlanır.

Örneğin, kuzeydoğu Kanada’da hüküm süren soğuk kışlar ve serin yazlar bir ekstrem tipi oluşturmaktadır. Bundan başka, Tundra ve kutup koşullarının hüküm sürdüğü kuzey Alaska’da -620C sıcaklıkla en düşük derece kaydedilmiş; buna karşılık, Kaliforniya Death Valley’de ise yeryüzünde kaydedilen ikinci en yüksek sıcaklık olan 57.10C’ye varan bir sıcaklık yaşanmıştır.

Kuzey Amerika iklimi nasıldır? Kuzey Amerika iklim özellikleri nelerdir?

/
1300 views
1 min read
Kuzey Amerika iklimi nasıldır? Kuzey Amerika iklim özellikleri nelerdir?

Kuzey Amerika gibi büyük bir alt kıtada iklim tiplerinde farklılıklar olacağı kesindir. Doğal olarak, bu duruma etki eden faktörler de çeşitlidir. Bunlar arasında özellikle şunları sıralayabiliriz:

  1. Bu alt-kıtanın kuzey-güney doğrultusunda hemen hemen kutuptan tropikal bölgeye kadar uzanmakta oluşu. Bu durum her şeyden önce sıcaklık koşullarında büyük değişiklikler meydana gelmesine yol açmaktadır. Bundan başka, biraz uzun olan doğu-batı uzantısının da önemli oluşu özellikle karasallık etkisinin güçlü bir şekilde hissedilmesine neden olur.
  2. Kordilleralar ve Appalaşlar’ın Pasifik ve Atlantik okyanuslarının etkilerinin iç kısımlara sokulmasını önlemesi. Böylece de kıyılara paralel uzanan bu dağlar kıtanın iç kısımlarında karasal iklim koşullarının oluşmasında dolaylı olarak rol oynamaktadırlar.
  3. Kuzeyde ve güneyde herhangi bir engelin bulunmaması; bir yandan kuzey denizinden kopan soğuk rüzgârların içerilere girmesine, diğer yandan sıcak güney rüzgârlarının Mississippi Vadisi boyunca ilerlemesine olanak sağlamaktadır.
  4. Kıtada iklim koşullarına etki eden hususlardan biri de Büyük Göllerdir. Büyük Göller, çevrelerinde yağışı arttırdıkları gibi, sıcaklık koşullarında da yumuşatıcı rol oynarlar. Gerçekten de göller arasında kalan yarımadalara ilkbahar St Lawrence Vadisi’nden daha erken, sonbahar ise daha geç gelir.
  5. Kıtanın büyük kısmında iklim koşullarında başlıca iki hava kütlesinin etki olması: Bunlar, (a)Kontinental kutbi hava kütlesi ve (b)Tropikal denizsel hava kütlesidir.

Kontinental/karasal kutbi hava kütlesinin doğduğu alan, esas olarak, Kanada, Alaska ve Kuzey Buz Denizi’nin kar ve buzla kaplı kısımlarıdır, dolayısıyla da çok soğuktur. Güneye doğru ilerleyerek çok soğuk devreler meydana getirir. Karasal kutbi hava kütlesi Pasifik ve Atlantik kıyılarında, daha az etkili olarak, “Pasifik’in kutbi denizsel hava kütlesi” ve “Atlantik’in kutbi denizsel hava kütlesi” hâlinde devam eder.

Tropikal denizsel hava kütlesi, yani tropikal denizsel hava kütlesi ise, esas olarak, Karayip ve Saragossa denizleri ile Meksika Körfezi’nin sıcak sularından doğar. Bu hava kütlesi yazın kara içlerine fazla sokulur; Göller Bölgesi’ni aşar ve Kayalık Dağlara dayanır. Ancak, ülkenin batısında bunun yerini Pasifik’in doğu kısmından doğan, daha az etkili, tropikal denizsel hava kütlesi alır.

Kısaca Kuzey Amerika’nın fiziki coğrafyası nedir?

1200 views
1 min read
Kısaca Kuzey Amerika'nın fiziki coğrafyası nedir?

Kuzey Amerika’nın ilgi çekici olduğunu belirttiğimiz yerşekilleri bu bölümde ele alınacak olan iklim özellikleri, hidrografya ve bitki örtüsü üzerinde de etkili olmaktadır. Tüm fiziki coğrafya özellikleri ve insan birlikte işleyerek Kuzey Amerika mekânını yaratmışlardır.

Bekleneceği gibi, daha önce büyüklüğünden söz ettiğimiz bu alt-kıtada hemen her tür iklim koşuluna rastlanmaktadır. Yalnızca tropikal iklim koşulları Florida Yarımadası’nın uç kısmında daha az bir yerde hüküm sürmektedir.

Bitki örtüsü türlerinde de büyük çeşitlilikler görülür. Bununla birlikte, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde insan elinin değmediği ve değiştirilmemiş bitki toplulukları kalmamış gibidir.

Hidrografya da gerek yer altı suları gerekse akarsular bakımından çeşitlilik gösterir. Bunların her ikisinin de iklim koşullarıyla sıkı ilişkisi vardır: örneğin uzun geçiş yolları boyunca kurak bölgelerden geçerken sularını buharlaşma yoluyla kaybederler.

Kuzey Amerika’da doğal özellikleri etkileyen bir sorun insan eliyle yaratılan, kaynakların kullanımı sırasında meydana gelen çevre sorunlarıdır.

Lauren Boebert Müslüman karşıtı hikaye anlattığı için özür diledi!

/
1245 views
1 min read
Lauren Boebert Müslüman karşıtı hikaye anlattığı için özür diledi!

Lauren Boebert (R-Colo.), Şükran Günü tatilinde Cumhuriyetçi İlhan Omar (D-Minn.) hakkında Müslüman karşıtı bir hikaye paylaştığı için internette eleştirilere maruz kaldıktan sonra Cuma günü özür diledi.

Colorado semtindeki bir etkinlik sırasında Boebert , Twitter’da yayınlanan bir videoya göre, izleyicilere Omar ile Capitol’de bir karşılaşma hakkında bilgi verdi ve Omar’la bir başka karşılaşmayı “ilk ‘Cihat Timi’ anım değil” olarak nitelendirdi .

Boebert gülen kalabalığa “Çalışanlarımdan biriyle asansöre biniyordum” dedi. “Biliyorsunuz, Capitol’den ayrılıyoruz ve ofisime geri dönüyoruz ve bir asansör alıyoruz ve bir Capitol polis memurunun asansöre koştuğunu görüyorum. Yüzünün her yerinde endişe görüyorum, uzanıyor ve kapı kapanıyor, sanki açamıyorum, sanki oluyormuş gibi. Soluma bakıyorum ve işte orada. İlhan Ömer. Ben de ‘Şey, onun sırt çantası yok, biz iyiyiz’ dedim.”

Omar Perşembe günü hikayenin uydurulduğunu söyledi ve Boebert’i “soytarı” olarak nitelendirdi.

Omar, Twitter’da “Müslüman karşıtı bağnazlık komik değil ve normalleştirilmemeli” dedi. “Kongre, nefret dolu ve tehlikeli Müslüman mecazlarının kınanmadığı bir yer olamaz.”

Cuma günü Boebert, Omar’a ulaştığını söyleyerek bir özür tweet’i attı.

“Cumhurbaşkanı Ömer hakkında yaptığım yorumla Müslüman camiasında beni rencide eden herkesten özür dilerim. Onunla doğrudan konuşmak için ofisine ulaştım,” diye tweet attı Boebert. “Bu gereksiz dikkat dağıtma olmadan odaklanılacak çok sayıda politika farklılığı var.”

Boebert’in özrü, yorumlarının çevrimiçi ortamda iki partili eleştiri çekmesinin ardından geldi. Temsilci Adam Kinzinger (R-Ill.) Twitter’da onu “ÇÖP” olarak adlandırdı ve Boebert’in birincil rakibi Marina Zimmerman’ı desteklemek için bir mesajı retweetledi.

Temsilci Eric Swalwell (D-Calif.), Boebert’in yorumlarını “birçok nedenden dolayı üzücü” olarak nitelendirdi.

“Evet, Müslüman karşıtı ve [Ömer] bunu görecek küçük bir çocuğu var. Daha da kötüsü, bu iftira İlhan ve ailesine daha fazla ölüm tehdidine ilham verecek” diye tweet attı Swalwell. “[Boebert] sorumlu tutulmalı, ancak buna göz yuman @GOPLeader McCarthy de sorumlu tutulmalı .”

Omar, Boebert ve McCarthy’nin sözcüleri, bölüm hakkında daha fazla yorum yapma taleplerine hemen yanıt vermedi.

1 … 61 62 63 64 65 … 224

Hakkımızda

Amerika Gazetesi, Amerika toplumu ve Türk toplumunun ortak hafızası olarak hizmet veren sivil ve gönüllü bir kuruluştur. Amerika Birleşik Devletleri özelinde haber, yayın ve tarihi/kültürel paylaşımlar yapmaktadır. Türk ve Amerikan ilişkilerini, dostluğunu, iş birliğini ve tarihsel birlikteliğini geliştirmeyi amaçlayan bağımsız bir kuruluştur.

Berkeley InstItute

Berkeley Enstitüsü, Uluslararası Politika, İstihbarat ve Ekonomik alanalrında araştırma ve raporlama yapan bağımsız bir düşünce kuruluşudur. Berkeley Enstitüsü siyaset, istihbarat ve ekonomi alanlarında araştırmalar yapmakta ve bu konularda bilimsel çalışmalar üretmektedir.

Amerika Gazetesi

Copyright 2023. All rights reserved.
Haber Oku
Astroloji
Dünyadan Haberler