Blog - Page 15

Âşık Çelebi’nin, “Fusahâ fırkasınun birisi de Bâkî’dür / Şu’arâ zümresinün şöhre-i âfâkıdur” dediği ve Sultânü’ş-şuârâ unvanıyla anılan, Osmanlı dîvân edebiyâtının, ilmiye sınıfına mensup (Yine Âşık Çelebi’nin ifâdesiyle “Mantık u kelâmda dem –…

Kendisini aynı mahlasla yazan diğer Rûhî’lerden ayırmak için kullanılan nisbesinden de anlaşılacağı gibi Bağdatlı olan Rûhî’nin babası, Kânûnî Sultan Süleyman’ın ordularıyla Bağdat’a gelen ve Ayas Paşa’nın mâiyetinde yer alan Rumelili bir sipâhîydi.…

Aslen Erzurum Hasankaleli ve asıl adı Ömer olan şâirin babası, Kırım hanlarının hizmetinde bulunmuştur ve o da şâirdir. Nef’î mahlası kendisine, hâmisi Gelibolulu Mustafa Âlî tarafından verilmiştir. İstanbul’a (I.) Ahmed’in saltanat döneminde…

Lakabı olan ve “bin ilim” anlamına gelen hezârfen’den, pek çok uğraşı olduğunu çıkarabileceğimiz Ahmed Çelebi hakkındaki tek kaynak, Evliya Çelebi’nin meşhûr Seyâhatnâme’sidir ve burada “İbtidâ Okmeydânı minberi üzre yıldız rûzgarı şiddetinde kartal…

Evliya Çelebi’nin Seyâhatnâme’sinde çöğür şâiri olarak zikredilen ve bilhassa (IV.) Murad’ın Bağdat seferi esnâsında şehîd olan Genç Osman adlı bir askerin kahramanlığını destanlaştırdığı veya zâten vârolan bir Genç Osman menkıbesini işleyip popülerleştirdiği…

Türklerin Montesquieu’sü veya Machiavelli’si olarak anılan, arz ve lâyihâlar hâlinde yazarak Sultan (IV.) Murad’a ve Sultan İbrâhim’e sunduğu risâlelerinde, imparatorluğun çeşitli meselelerine dâir -bilhassa eski zamanları, orada bir altın çağ tasavvur edip…

17. asır Osmanlı ilim dünyâsının, çeşitli alanlarda pek çok eser vermiş ansiklopedist bibliyografı. Orhan Şâik Gökyay, ulemâ arasında Kâtip Çelebi, Dîvân-ı Hümâyûn üyeleri arasında Hacı Halîfe adıyla tanındığını söyler. Batılı oryantalistler de…

Kendisini “seyyâh-ı âlem ve nedîm-i benî-âdem” olarak tanımlayan, millî kültürümüzün en anıtsal eseri olan büyük boyda on ciltlik ve yaklaşık dört bin sayfalık seyâhatnâmesiyle sâdece Türk edebiyâtında değil dünyâ seyâhatnâme literatüründe de…

Van’ın Hoşap kasabasında dünyaya gelmiş olan ve buna nisbetle Vanî veya Hoşâbî olarak anılan tefsir âlimi, vâiz. Osmanlı fikir ve kültür târihinin yetiştirdiği ve 17. asırda Türk milliyetçiliği bayrağını dalgalandıran büyük şahsiyet.…

Yahya Kemal’in, “Büyük Itrî’ye eskiler derler, /Bizim öz mûsıkîmizin pîri; /O kadar halkı sevkedip yer yer, /O şafak vaktinin cihangîri, /Nice bayramların sabâh erken, /Göğü, top sesleriyle gürlerken, /Söylemiş saltanatlı Tekbîr’i” mısrâlarıyla…

Âilesi Konya Ereğlili olmakla birlikte, muhâcir olarak Rumeli’ye gelmişler ve Ahmed Dede bu vesileyle Selanik’te doğmuştur. İlme düşkünlüğü dolayısıyla burada Mevlevî tarîkatine girip hem tarîkat âdâbını öğrenmiş hem Selanik müftüsünden tefsir ve…

Türk edebiyâtının, 17. asırda yaşamış,  asıl adı Yusuf olan ve eserlerinden, ilim yolunun sâliki ünlü bir âileye mensup olduğunu öğrendiğimiz Urfa doğumlu büyük şâiri. (IV.) Mehmed’in saltanat döneminde (1648 – 1687) İstanbul’a…

1942’den beri Galata Mevlevîhânesi hazîresinde medfun olan ve yaşadığı devirde Basmacı lakabıyla tanınıp Tercüman İbrâhim Efendi olarak anılmış ve târihlerimizde yaygın olan unvânı, dergâh-ı âlî müteferrikalığı vazifesinden gelen, Türk matbaasının kurucusu. Günümüzde…

Edirne’de doğan ve Yeniçeri Ocağı’nın 28. ortasına mensup olduğu için bu lakapla tanınan Türk diplomatı. Ocak’ta, çorbacı, muhzırbaşı, hâcegân ve yeniçeri efendisi olduktan sonra 1718 senesinde şıkk-ı sâlis defterdârı olarak Pasarofça görüşmelerinde…

Semerkand’da doğduğu tahmin edilen ve Uluğ Bey’in doğancıbaşısı olduğu için Kuşçu unvanıyla anılan Ali Kuşçu, hem bu büyük hükümdârın hem de Anadolu’dan Molla Fenârî tarafından Semerkand’a yollanan Kadızâde-i Rûmî’nin tedrîsinden geçmiştir. Önemli bir…

Ahi Evren olarak yaygın bir üne sahip olan tarihi kişiliğin asıl adının ve künyesinin Şeyh Nasırü’d-din Ebü’l-Hakayık Mahmud b. Ahmed el-Hoyî olduğu ifade edilmektedir. “Keramat-i Ahi Evren” adlı eser ve bazı “Ahi…

Şeyh Hazinî tarafından telif edilerek Sultan (III.) Murad’a sunulan bir Yesevî Menâkıbnâmesi olan Cevâhiru’l Ebrâr’da[1] “Türklerin pîri”, “Türklerin sultânı”, “kutubların kutbu”, “din sultânı”, “takva eri” olarak anılan ve daha yaygın olarak “Pîr-i…

Erken Cumhuriyet dönemi ve onun getirmiş olduğu inkılâplar, Batılılaşma ve Milliyetçilik gibi birbirine zıt iki kavram arasında bir denge arayışıdır. Yenilikler, teorik altyapı olarak Osmanlı reformlarının devamı olmakla birlikte, yeniliklerin uygulanma biçiminde…

Yeni düzenin temellerinin atıldığı blokların şekillendiği, soğuk savaşın başladığı ve geri kalmış ülkelerin başkaldırdığı bu bunalımlı süreci, Türkiye de endişe ile takip etmekteydi. Türkiye’de Tek parti döneminin son yıllarına damgasını vurmuş olan…

Osmanlı padişahları sefere çıkmanın haricinde gerek Batı gerek Doğu’daki herhangi bir ülkeye seyahat etmemiş, birkaç padişah haricinde kendi ülkelerini dahi gezmemiştir. Ancak sonraki süreçte padişahların ordu başında sefere çıkma geleneğinin değişmesi sebebiyle,…

Bozkır Türk devletinde hemen her Türk savaşa hazır durumunda olduğundan ve askerliğe hususî meslek gözü ile bakılmadığından, Türk ordusu ile diğer bütün yerleşik ve orman kavimlerinin orduları arasında şu üç büyük fark…

Uhud Gazvesi’nden dört ay sonra Safer 4/Temmuz 625’te müslümanları üzüntüye garkeden bir olay cereyan etti. Âmir b. Sa’saa kabilesi başkanı Ebû Berâ (asıl adı: Âmir b. Mâlik) Medine’ye gelerek kabilesine İslâm’ı anlatacak…

Suffe, Mescid-i Nebevî’nin bitişiğinde üzeri hurma dallarıyla örtülü, fakir, kimsesiz ve barınacak yeri olmayan müslümanlar için yapılmış gölgeliğe denir. Burada kalanlara Suffe ehli, Suffe ashâbı denilirdi ki kendileri ilim tahsili ile meşgul…

Avrupa Hun Devleti’nin Ortaçağ boyunca Avrupa’yı etnik, edebi, estetik, siyasi, sosyal ve askeri yönden etkilediği görülmektedir. Bu etkileri şu şekilde sıralamak mümkündür: a. Kavimler göçü yolu ile etnik olarak etkilemiştir. Kavimler göçü…

Kabilede en küçük birim ailediL Aile, ya aynı ev veya çadırda oturan dede, oğullar, torunlar ve bunların çocuklarından oluşan geniş aile (âl), ya da anababa ve çocuklardan oluşan dar aile (ıyâl) şeklinde…

Kuzey Arabistan’da Kurulan Devletlera. Nabatîlerb. Tedmürlülerc. Gassânîlerd. HirelilerGüney Arabistan’da Kurulan Devletlera.Maînlilerb. Sebelilerc. Himyerîler Tarihçi akademisyen Murat Serdar tarafından yanıtlanmıştır.…

Türkler, tarih boyunca anayurtları Orta Asya’dan çeşitli dönemlerde göç ederek geniş bir coğrafyaya yayılmış ve göç ettikleri bölgede güçlü devletler kurmuşlardı. Bu göçlerin en etkili olanı şüphesiz XI. yüzyıl başlarında önce Horasan’a,…

Vakıf, kişilerin kendilerine ait mallarını veya paralarını belirli bir hizmetin yerine getirilmesi amacıyla eğitim, din, sağlık, bayındırlık gibi sosyal ve kültürel alanlarda hizmet verecek kuruluşlara bağışlamasıdır. Sosyal devlet anlayışı ile hareket eden…

II. Bayezid, Edirne’de ünlü Bayezid Külliyesi’ni yaptırdı. Dört yıl süren inşaat sonunda, cami, hastane, imaret, medrese, kervansaray, hamam ve diğer yapılar hizmete girdi. Külliyenin “Darüşşifa” denilen hastanesi, akıl ve ruh hastalarının tedavi…

17. yüzyıl, Osmanlı Devleti için ilim ve fikir dünyasında çeşitli hareketliliklerin yaşandığı, din ve siyaset merkezli çeşitli çekişmelerin meydana geldiği önemli bir asır olmuştur. Bu döneme damgasını vuran Kadızâdeliler hareketi, bu kitapta…