Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e karşı ayaklanma düzenlemekle suçlanan ve Rus Ordusu’na isyan eden Wagner Grubu’nun lideri Yevgeniy Prigojin, tüm dünyada merak edilen ve sorgulanan adam oldu. Prigojin, Putin ile uzun süredir yakın ilişkilere sahip olan Kremlin ile yakın bağlantıları olan bir paralı asker grubu lideridir.
Rus askeri liderleri ve Kremlin ile Prigojin arasında aylar öncesinden başlayan gerginlik doruk noktasına ulaştı. Bu süreçte Prigojin ve Putin, birbirlerini doğrudan eleştirmekten kaçınarak hareket ettiler. Ancak Prigojin’in Rusya Savunma Bakanlığı’na ve Putin’e meydan okuması, beklenmedik bir krize yol açtı.
Peki kim bu Yevgeniy Prigojin?
62 yaşındaki Prigojin, Putin ile benzer zengin ve güçlü çevrelerden gelen bir Rus oligark. Leningrad’da doğan Prigozhin, 1981 yılında hırsızlık, dolandırıcılık ve reşit olmayanlara fuhuş yapma suçlarından dolayı 12 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
Hapisten çıktıktan sonra özel bir yemek şirketi sahibi olarak bugünkü servetini oluşturdu. Bir sosisli sandviç standı ve fast-food işini büyüterek zamanla Rus ordusunu da besleyen askeri gıda ürünleri ile devlet nezdinde kazançlı sözleşmeler elde etti. Prigojin’in Putin ile olan bağlantıları zaman içerisinde ona “Putin’in Aşçısı” lakabını kazandırdı.
Fakat Prigojin’in asıl güç ve meşruiyet elde etmesi ABD menşeili paralı asker gurubu olan ve Irak savaşında aktif olarak rol alan “Blackwater” benzeri bir paralı asker gurubu olan Wagner’i kurması ile oldu. Wagner Grubu, kiralık paralı askerlerden oluşan bir güç olarak bilinir. Grubun içerisine emekli komutan ve askerler başta olmak üzere ordudan çeşitli sebeplerle atılan askerler ile hüküm giymiş ve salınmış suçluluar yer almaktadır. Wagner ayrıca çeşitli askeri yüklenici ve sağlayıcı kuruluşlardan oluşan bir ağdır. Prigojin, Eylül ayında yaptığı bir açıklamada Wagner Grubu’nu 2014 yılında Rus güçlerinin Kırım’ı ilhak etmesi ve doğu Ukrayna’daki Rus yanlısı ayrılıkçılara yardım etmek amacıyla kurduğunu açıklamıştı.
Wagner kuruluşundan bugüne Suriye, Afrika, Asya ve son olarak Ukrayna’da Rusya adına özel operasyonlar yürüttü.
Rusya’da orduyu eleştirmek suç teşkil ederken, paralı asker patronu Prigojin için durum farklıydı. Wagner Grubu’nun lideri olarak Prigojin, çatışmalarda kaba, acımasız ve zalim bir lider olarak ün kazandı. Şirketi, tecavüz, infaz ve çocuk kaçırma gibi savaş suçları işlemekle uluslararası kamuoyunda suçlandı.
ABD değerlendirmelerine göre, Wagner gücünün yaklaşık yüzde 80’ini oluşturan Rus paralı askerler ve hükümlüler, Ukrayna’daki çatışmalarda önemli bir rol oynadı. Ancak Prigojin, savaşın en kanlı aşamalarından biri olan Bakhmut için verilen uzun ve zorlu mücadele sırasında Rus genelkurmayları ile giderek artan bir çatışmaya girdi. Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya Genelkurmay Başkanı Orgeneral Valeri Gerasimov’u kuvvetlerine yeterli cephane sağlamamak ve savaşı etkili bir şekilde yönetmemekle suçladı.
Prigojin’in liderlik başarısızlıklarıyla ilgili Kremlin’e yönelik eleştirileri son olarak bir Wagner kampına Rus ordusu tarafından saldırı düzenlenmesiyle bir kaosa evirildi.
Prigojin’in Rus güçlerine karşı yönelen öfkesi gerilimi son noktaya taşıdı. Prigojin, Rus halkını Sergey Şoygu ve Valeri Gerasimov’a karşı Wagner’in “adalet yürüyüşüne” katılmaya çağırdı ve ikiliyi Ukrayna’daki savaş hakkında yalan söylemek ve asker kayıpları eksik olarak kamuoyuna aktarmakla suçladı. Aynı zamanda vatan hainleri olarak suçladığı Sergey Şoygu ve Valeri Gerasimov’u Kızıl Meydan’da asacağını açıkladı.
Yevgeniy Prigojin, Wagner Grubu’nun lideri olarak Rusya’nın içinde bulunduğu krizde önemli bir figür haline geldi. Putin’e ve Rus ordusuna meydan okuyarak kamuoyunun dikkatini çekmiş ve Rusya’daki siyasi ve askeri güç dengelerinde değişikliklere sebep olmuştur. Prigojin’in eylemleri ve tutumu, Rusya’nın Ukrayna ve uluslararası arenadaki politikalarında da etkili olabilecek potansiyele sahiptir.
Ukrayna’nın büyük taaruzu devam ederken savunma yapmaya çalışan ve Suriye ile Afrika dahil birçok bölgede operasyonlar yürüten Rusya için yaşananlar büyük bir kırılma olacaktır. Rusya’nın sadece Ukrayna savaşı değil iç ve dış bütün operasyonları bu yaşananlardan etkilenecektir. Aynı zamanda 2 seneye yakın bir süredir devam eden ve başarısız bir seyir izleyen Ukrayna savaşı nedeniyle uluslararası itibarı zedelenen Rusya ve Putin’in iktidarı ile meşruiyeti tartışılarak kamuoyu nezdinde büyük bir imaj kaybı oluştu.
Son olarak Kremlin ile Prigojin arasındaki güç savaşı karşılıklı geri adımlarla pasifize olmuş olsa da ilerleyen süreçte Wagner ve Kremlin arasında yeni krizlerin meydana gelmesi ve kan dökülme olasılığı oldukça yüksektir.
