İskoç felsefeci David Hume’ın Amerikanın “ilk büyük edebiyat adamı” dediği Benjamin Franklin, insancıl akılcılık idealine bağlıydı. Pratik ama idealist, çok çalışkan ve çok başarılı olan Franklin, yaşantısının ilk dönemlerini tanınmış Autobiography’sinde (Otobiyografi) anlattı. Yazar, basımcı, yayıncı, bilim adamı, hayırsever ve diplomat olan Franklin, zamanının en tanınmış ve saygı gören kişisiydi. Örnek oluşturarak liberalleşmesine katkıda bulunduğu Amerika’nın, soylu bir dönemde doğmuş fakir bir demokrat olarak kendi kendini yaratmış ilk büyük insanıydı.
Franklin ikinci kuşak göçmendi. Püriten olan babası, mum yapımcısıydı ve 1683’te İngiltere’den Boston, Massachusetts’e gelmişti. Franklin’in yaşamı Aydınlanma akımının yetenekli bir bireyi nasıl etkilediği konusunda bir çok bakımdan iyi bir örnektir. Kendi kendini eğitmiş ama John Locke, Lord Shaftesbury, Joseph Addison ve diğer Aydınlanma yazarlarını iyi okumuş olan Franklin, onlardan kendi yaşamında aklını kullanmayı ve ideallerini bastırmaya başlayan geleneklerden, özellikle modası geçmiş Püriten geleneğinden kopmayı öğrendi.
Franklin, henüz gençken, kendi kendine yabancı diller öğrendi, bol bol okudu ve halk için yazmayı denedi. Franklin Boston’dan Philadelphia, Pennsylvania’ya taşındığı zaman genellikle üst sınıfta görülen bir eğitime sahipti. Aynı zamanda Püritenlikten gelen çok ve dikkatli çalışmak, sürekli olarak kendini eleştirmek ve kendini daha iyi yapmak arzusu da vardı. Bu özellikleri onu zenginliğe, saygınlığa ve şerefli bir yaşama götürdü. Hiçbir zaman bencil olmayan Franklin, diğer basit insanların da başarılı olmalarına yardım amacıyla kendi görüşlerini paylaşmak için tipik bir Amerikan tarzı başlattı – kendi kendine yetme kitabı.
Franklin’in 1732 başlayarak uzun yıllar boyunca basılan Poor Richard’s Almanac (Zavallı Richard’ın Almanağı) onu zengin bir insan yaptı ve bütün sömürgelerde tanınmasını sağladı. Yararlı cesaretlendirmeler, öğütler ve gerçeklere ait bilgiler içeren bu yıllık kitapta, yaşlı Peder Abraham ve Zavallı Richard gibi eğlenceli karakterler okuyucuya özlü ve unutulmaz sözlerle akıl verirler. Önce almanakta çıkan “Zenginliğe Giden Yol”da, “beyaz saçlı basit temiz yaşlı bir adam” olan Peder Abraham biraz da olsa Zavallı Richard’dan alıntılar yapar. “Akıllılara bir Kelime yeter” der, “Tanrı kendilerine yardım edenlere yardım eder.” “Erken yatan, erken kalkar, zengin, sağlıklı ve akıllı olur.” Zavallı Richard psikologdur (“Çalışkanlık Borç öder, Ümitsizlik arttırır.”) ve daima çok çalışmayı öğütler (“Özenli Çalışma İyi Şansı doğurur.”). Tembel olmamayı öğütler, çünkü “Bugün bir, yarın iki olur.” Bazen düşüncesini açıklamak için anekdotlar kullanır: “Biraz İhmal çok büyük Kötülükleri yaratabilir. . . Bir Çivi için Naldan oldu; Nal için Attan oldu; ve At için Süvariden oldu, çünkü Düşman onu ele geçirdi ve öldürdü, bunların hepsi Bir At Nalı Çivisine Önem vermemekten oldu.” Franklin ahlakla ilgili bir konuyu kısaca anlatmakta ustaydı: ”Bir kötü alışkanlığa verilen, iki Çocuk yetiştirirdi.”
“ Küçük bir sızıntı büyük bir gemiyi batırır.” “Aptallar Ziyafetleri hazırlar, ve akıllı Adamlar onları yer.”
Franklin’in Autobiography’sinin bazı bölümleri yine bir kendi kendine yetme kitabıdır. Oğluna öğüt vermek amacıyla yazılan bu kitap sadece ilk yılları kapsar. En tanınmış bölüm kendini geliştirme konusundaki bilimsel planıdır. Franklin 13 tane erdem listeler: ölçülü olmak, sessizlik, düzen, kararlılık, tutumluluk, çalışkanlık, samimiyet, adalet, ılımlılık, temizlik, sükunet, iffet ve alçakgönüllülük. Her birinin ayrıntılarını bir özdeyişle açıklar; örneğin, ölçülü olmak için kullandığı özdeyiş: “Ağırlaşıncaya kadar yemeyin. Uçuncaya kadar içmeyin.” Pragmatik bir bilim adamı olan Franklin, mükemmellik fikrini denek olarak kendini kullanarak denedi.
Franklin, iyi alışkanlıkları yerleştirmek için yeniden kullanılabilir takvimli bir kayıt defteri icat etti. Her hafta bir erdem üzerinde çalışarak, başarısız olduğu her sefer bunu deftere siyah bir noktayla kaydetti. Teorisi psikolojik davranışçılığı öncülerken, sistematik kayıt yöntemi ise zamanımızdaki davranış geliştirmesinin öncüsü oldu. Kendini geliştirme projesi Püritenlerin ahlaksal açıdan kendini-inceleme alışkanlığını Aydınlanma akımının olgunluk inancıyla kaynaştırmıştır.
Franklin daha başında fikirlerini geliştirmenin en iyi yolunun yazmak olduğunu gördü ve bu nedenle akıcı ve hoş düzyazı üslubunu belli bir sona ulaşmak için değil de, bir araç olarak kullanmak için bilinçli olarak kusursuzlaştırdı. “Bilgili kimselerle yazın. Bayağı kimselerle söyleyin.” diye öğütledi. Bilim adamı olarak, 1667 yılında Royal Society’nin (Kraliyet Bilim Akademisi): “kapalı, çıplak, doğal konuşma biçimi; olumlu ifadeler, berrak bir akıl, doğal bir yumuşaklık, matematiksel sadeliğe olabildiğince yakın olmak” öğüdüne uydu.
Zenginliğine ve ününe karşın, Franklin demokratik duyarlığını hiç yitirmedi. Birleşik Devletler Anayasası;nın taslağının hazırlandığı 1787 kongresinde önemli rol oynadı. Daha sonraki yıllarda kölelik karşıtı bir derneğin başkanı oldu. Son çabalarından biri genel halk eğitimini yaygınlaştırmaktı.